Stormvogels

De bevrijding van de nazibezetting was eindelijk gekomen, en ik had het overleefd, met Lies, met onze kleine meid, met de in het najaar te verwachten nieuwe geboorte. Mensen dromden samen op straat. Daar liep de buurvrouw van de overkant. Onwennig keek ze om zich heen, schuchter een vroeger buurtje begroetend. Zij was ondergedoken geweest op het Pleintje zelf, kon vluchten toen haar man en zoon werden weggehaald.

Oud ajc'ers vormden een kring, zongen socialistische liederen, en hoe weinig ik ook om de ajc had gegeven, hun spontane blijdschap ontroerde ons zo dat we stonden te huilen voor het open raam, totdat Lies naar beneden ging om mee te zingen.

Jaren hadden we er op gewacht, er naar toe geleefd, en toch was ik niet blij. Een angstig vermoeden doordrenkte plotseling mijn gevoelens die ik steeds had onderdrukt, maar die het nu uitschreeuwden: ze komen niet terug, de radio liegt het niet dat de Europese joden bij miljoenen zijn vermoord. Ik spelde de lijsten met namen van de overlevenden. Meermalen kleurde hoop mijn wangen, maar altijd betrof het een ander, een ver familielid dat onze naam droeg, nooit waren ze er werkelijk bij. Ik voelde me als een soldaat, als enige van zijn legeronderdeel gespaard, kon volstrekt niet begrijpen dat ik nog leefde, vroeg me verwonderd af waaraan ik het te danken had, waarom juist ik de uitverkorene uit de familie moest zijn. Het kwam door ons gemengd huwelijk, en zonder Lies had ik de oorlog niet overleefd. Welke gril van het lot had het zo voorbestemd? Toen ik klein was, telden bij ons thuis gemengd gehuwden niet mee, dat deed je niet als jood, ook als je niet geloofde, het was een soort verraad, aan wat, aan wie eigenlijk? Later was de jongste broer van vader gemengd getrouwd, en toen mocht het ook voor ons, het nageslacht. Het ergste was het ge

131