Stormvogels

naar beneden toen ik aanbelde? Eerst keek je door het raam, en ik was al zo ontzettend moe. Bij het wegzetten van mijn fiets reed ik met het wiel over mijn voet. Dat was te veel. Ik sloeg voorover, tegen de deurstijl. Ik kon mijn handen niet meer gebruiken, die waren door het trillen van het stuur helemaal stijf geworden.'

'Godverdomme,' antwoordde ik, 'dit gebeurt nooit meer. Als er nog eens gegaan moet worden, doe ik het zelf. Dan maar met mijn vals persoonsbewijs.'

Luchtafweer braakte kruitwolkjes tegen de blauwe hemel; vliegtuigen vlogen onverstoorbaar door naar Duitsland om hun bommenlast af te werpen. In het weiland graasde een kalf. Het rukte aan het touw, waarmee het aan een boom was vastgebonden, wilde zich met scheve sprongen bevrijden, en legde zich kauwend in het door de voorjaarszon opgekleurde gras, terwijl ik sentimenteel naar het stomme beest keek. De velgen van mijn fietswielen knarsten over de grindweg in de polder.

Als er maar een boer te vinden was die voedsel wilde ruilen tegen het pak lucifers dat ik bij me had, een pak lucifers, niet meer en niet minder. We hadden het al die jaren bewaard, onder in de linnenkast waar Liesjes moeder het had 'opgeslagen' met een handjevol levensmiddelen, om er zo nu en dan in te komen neuzen, er iets uit weg te halen om het te kunnen gebruiken op hun duikadres. Zij kwam toch niet terug voor de oorlog was afgelopen, en natuurlijk zou ze het goedvinden.

Hoe joods zou ik eruitzien als ik werd aangehouden? Kort voor het uitbreken van de oorlog riepen meisjes uit een toeristenbus: 'Mö je 's kieken wat een zwèrte...' Voor jood had niemand me meer uitgescholden sinds ik van school was. En dan nóg zagen ze het niet. Een kennis van ons, met een razzia als 'gewone arbeider' meege-

126