Stormvogels

weg die voor mij waren gebracht. Dat vond ze veel te gevaarlijk voor mij. Ze schoten je na Dolle Dinsdag op straat immers zonder pardon neer als klandestien materiaal bij je werd gevonden. Zij was een vrouw, op haar werd veel minder gelet.

Lies was 's morgens onmiddellijk na sperrtijd vertrokken op de fiets, om de wielen een smalle reep autoband gespannen. Als ze bij de boeren geluk had, zou ze 's avonds nog thuiskomen. Anders de volgende dag, wat al eerder was gebeurd. Dan zou ze op een stationnetje slapen, in een lege treincoupé net als die keer toen ze Elsje had meegenomen.

Ik blies mijn warme adem tegen de ijsbloemen op de ruiten, wreef met mijn wijsvinger over de smeltplekken, duwde mijn neus er tegenaan zoals kinderen dat doen tegen een winkelruit, en snakte naar een sigaret. Ik had al mijn zakken nagevoeld of ik nog een peukje, een beetje tabaksgruis kon vinden, ofschoon er absoluut niets meer in zat en de laatste sigaret, die naar de stof van kleren smaakte, lang geleden in rook was opgegaan. Zelfs de vochtige, zurige Belgische shag waarvan je bijna moest kotsen en die toch beter was dan helemaal niets, was onbetaalbaar geworden. Een tientje voor een pakje, dat ging nog, een enkele keer, maar nu...

Gelukkig dat Elsje sliep toen Lies was vertrokken. Als ze wakker werd zou ik het noodkacheltje aansteken. Het hout van de schuilkelder op de Israelskade - ze hadden de naam veranderd omdat Jacob Israels een jood was -kwam goed van pas. Eén plank ervan had Lies tenminste naar huis kunnen slepen, een tweede was door een smeris in beslag genomen, voor zich zelf natuurlijk, proces-verbaal had hij niet opgemaakt. Hoeveel Duitsers zouden er elke dag sneuvelen? Tegen de Russen wel vijf-

118