De nalatenschap van Henk Sneevliet

door ze hun isolement konden doorbreken. Op diezelfde gronden adviseerde Sneevliet, later, de Chinese communisten toe te treden tot de Kwo Min Tang. Het was de enige manier voor een handjevol communisten om ruim baan te maken. Dat Stalin de Chinese communisten tot ondergeschikten van de Kwo Min Tang van Tsjang Kai Tsjek zou maken, had niemand kunnen voorzien. Ook Sneevliet niet.

Hoe dan ook, iedereen kan er het zijne van denken, maar dat Sneevliet als 'communistisch agent' in China is geweest, is in strijd met de historische waarheid. Sneevliet is als pionier opgetreden. Voor zover hij de gevaren van de zogenaamde intrede in de Kwo Min Tang heeft onderschat, is hij door Trotski gecorrigeerd, en heeft hij die correctie ook aanvaard. Samen met Adolf Abramowitsj Joffe, die in dezelfde periode in China gewerkt had, ondersteunde hij Trotski's kritiek op Stalin. Tijdens het congres van het Oosten in Bakoe, noemde Trotski de intrede in de Kwo Min Tang onvermijdelijk, maar hij onderstreepte uitdrukkelijk het tijdelijk karakter ervan. Historisch gezien kan men zeggen dat Trotski en Sneevliet samen, ieder op eigen wijze, een belangrijke bijdrage aan de wording van het communisme in China geleverd hebben.

Ik beloofde professor Rüter er met Mien Sneevliet over te spreken, want zij had immers het laatste woord. En zij was van mening dat de publikatie van het archief niet mocht afhangen van enkele woorden. Als de Amerikaanse professor bereid was

32