Adios companeros!

maar er is een grote meerderheid voor het standpunt van Martin. Ook Paul Firelle, ook Jacques Meyerson staan nu aan zijn kant, en Jacques heeft zelfs de stellingen over Opkomst en Neergang van het stalinisme ontworpen.

Martin is overal: op het Congres, in commissievergaderingen, bij persoonlijke ontmoetingen van gedelegeerden. Soms zie ik hem even, en voordat hij haastig weer verdwijnt zegt hij: 'De Engelse afgevaardigde James Burtin spreekt geen woord buitenlands, zoek hem na de zitting eens op.' Maar wij kennen elkaar al goed. Klein, gezet, een groot rond hoofd dat nog meer uitkomt door de spaarzame erop geplakte haren, je scherp aankijkende helblauwe ogen in een rood gezicht, een schelle stem. Martin zei ook, dat James een groot gevoel voor tactiek heeft, ik zal er toch eens op letten. Als wij naast elkaar zitten, aan een café-tafeitje na eerst een kilo dadels op straat te hebben gekocht omdat ze hier zo laat eten in Parijs, komt het gesprek toch op gang, al kan ik hem moeilijk verstaan met zijn Ierse accent. Hij spreekt over Martin, en verfoeit zijn bloody tegenstanders. 'Listen Sal,' zegt hij met veel nadruk. 'Allerlei elementen zijn naar de Wereldpartij gekomen. Petty bourgeois, die eerst hun geluk hebben beproefd bij de communistische partij, en die de trotskistische kritiek alleen hebben gebruikt als overstapje om de revolutie de rug te keren. Maar anderen zijn echte communisten, en hun kritiek op het stalinisme is gericht op herstel van het authentieke communisme. Zij zijn de besten, en zo een is Martin.'

Voor het eerst zijn er talrijke afgevaardigden uit de koloniale en half-koloniale landen. Kameraden uit India, die de gevangenis beter van binnen dan van buiten kennen. Partijgenoten uit Ceylon, die tijdens de oorlog werden geïnterneerd, een gevangenisbewaarder overtuigden en mét hem de vlucht namen, maar nu een massapartij vormen en tegelijkertijd leiding geven aan verschillende vakbonden. Onder hen zijn beroemde advocaten, die nauwelijks de indruk wek

53