Theodor Herzl, keur uit zijn geschriften

Misschien zijn het overigens helemaal geen practische ideeën, en maak ik mij bespottelijk bij mensen, met wie ik ernstig praat. En ik verkeer steeds in een roman?

Maar ook dan is het de moeite van het opschrijven waard, wat ik in deze tijd overdacht heb en verder overdenk.

Herzl trachtte in Mei 1895 een onderhoud te verkrijgen met Baron de Hirsch, teneinde hem voor de Zionistische gedachte te winnen. Nadat Herzl hem geschreven had: „Wat U ondernomen hebt, was even grootmoedig als verkeerd, even kostbaar als nutteloos. Tot nu toe was U een philan-troop. Ik wil U de weg wijzen, hoe U méér kunt worden, komt het gesprek tot stand, dat in het Dagboek van Herzl is vastgelegd.

Op Pinkstermorgen kleedde ik me met discrete zorgvuldigheid. Ik had een dag van te voren met opzet een paar nieuwe handschoenen wat afgedragen, opdat zij er nog nieuw, maar niet meer als pas uit de winkel uit zouden zien. Men mag rijke mensen niet te veel eer bewijzen.

Ik reed voor in de rue de L’Elysée. Een paleis, de rijke binnenplaats, de edele zijtrappen — en zelfs de hoofdtrap — maakten indruk op me. Rijkdom werkt op mij alleen in de vorm van schoonheid. En daar was alles echte schoonheid. Oude beelden, marmer, fijne gobelins... Ongelooflijk! Aan deze consequenties denkt iemand niet, als hij geringschattend over rijkdom spreekt. Alles was werkelijk in grote stijl en zo liet ik mij ietwat beduusd door de ene bediende aan de andere overgeven.

Nauwelijks was ik in de biljartzaal, of Hirsch kwam uit zijn werkkamer, gaf me haastig en verstrooid, als kende hij me reeds, een hand, verzocht me even te willen wachten, en verdween weer.

Ik ging zitten en bekeek de prachtige Tanagrafiguren in een glazen kast. De Baron moet iemand voor goede smaak in dienst hebben genomen, dacht ik bij mezelf.

Nu hoorde ik uit de aangrenzende kamer stemmen, ik herkende die van een beambte van weldadigheid, waarmede ik één keer in Wenen en tweemaal hier vluchtig gesproken had.

Ik vond het niet prettig, dat ze mij bij het weggaan zouden zien. Misschien had Hirsch het met opzet zó geregeld. Daar moest ik over glimlachen, want ik was geenszins van plan in afhankelijkheid

37