Studiën, tweede bundel

ARMOEDE II «7

of onbeteugelde. En tegelijkertijd bezit hij door zijn synthese, het vermogen om de zielen van anderen, na en uit de ontleding, weer tot nerf-zuivere organische eenheid te herbouwen. Daarin en daarin alléén bestaat het hoogste stijl-vermogen. Dat moet ook de groote Stendhal gevoeld hebben, toen hij zoo schijn-los neerwierp het zinnetje: ״Vois clair dans ce qui est," de man die als realistisch-psycholoog zóó in vlijmende aanscherping der speurende zinnen schreef dat hij een Waterloo-slag en een Julien Sorel-ziel met één stelsel van analytisch zien doordringt in twee geheel ongelijksoortige werken.

Zoodra wij van een boek voelen dat het léven er in is, in de menschen, de karakters, wordt er een hoogere stijl-eenheid bereikt. Want leven teruggegeven als leven vermag alleen die ontroering in ons los te werken. — Hij die ons in een boek een wezen voorzet dat leeft, dat handelt, denkt, voelt, zich uit naar zijn natuur, naar zijn eigen aard en innerlijk, hoe dwars en grillig-verkronkeld ook voor ónze percepties, is een groot stylist. Want alleen met de middelen van het woord heeft hij die werking in ons kunnen doen ontstaan. — Wijs nu niet op sprookjesachtige schatgraverij van de verbeeldingsmannen die met een sneer en een snauw en een keurig smadelijkheid je tégen de realisten, op hun roman