in het gebouw van het Joodse hospitaal van Czyste wachten: vervolgens laadde men hen in de wagons. Van de 30ste Juli schrijft de vervaardiger van de brochure:
„Wij hebben een wagen genomen en ons naar de Stawki-„Platz begeven. Op het grote plein waren gendarmen en „allerlei manschappen, die van de Duitsers bevel gekregen „hadden, diensten te verrichten, n.1. Letten, Oekraïners en „Joodse politie, geplaatst. Met mijn gids kon ik zonder moeite „passeren. Ik bevond mij dus temidden van de in beweging „gebrachte massa; spoedig echter drong mij hun terug-„stromen eveneens naar achteren. Daar zag ik nu de trein, die „klaar stond. De laatste schifting voor het inladen had plaats „gevonden. De ene Jood na de andere passeerde vlug een „oppervlakkig werkende controle. Mijn begeleider stelde zich „dicht bij de tafel op; nu en dan nam hij deel aan het gesprek „en gaf uitleg. Plotseling zag ik hem een man een papier toesteken. De man toonde den Duitser het papier, en deze „deelde hem onmiddellijk in in een groep, die niet voor transport bestemd was. Een vrouw, ik neem aan zijn vrouw, pakte „hem bij de schouder en wilde hem volgen; maar een gendarme „sloeg haar in het gezicht en stootte haar terug naar het door „prikkeldraad omgeven gebied, vanwaar het naar de trein „ging. Enkele minuten daarna verwijderden wij ons. Wij „persten ons door de massa heen. De hitte was onverdraaglijk, „eveneens het gedrang en de stank, die van haar uitstraalde. „Al deze mensen zijn uitgehongerd, met vuil bedekt en uit-„geput. De blik van den een drukt volle berusting uit, die van „den ander is angstig en onrustig. Wij komen aan een groot „gebouw, vroeger hospitaal. De trappen van de vier etages „wemelen van een zich onrustig bewegende menigte, die naar „boven en naar beneden gaat. De Duitsers duwen de mensen „naar beneden naar de wagons; maar de menigte dringt zich „naar de hoger gelegen étages, in de hoop, zijn noodlot nog „voor enige ogenblikken te ontgaan. Velen hokken gehurkt „in een hoek, overal naar toe geduwd, en schijnen zich voor niets meer te intereseren......
„Mijn begeleider maakt mij er op opmerkzaam, dat er mensen „bij zijn, die al 48 uur of langer in dit huis hebben moeten „wachten. Een jonge politieagent probeert ons een weg te „banen, maar de menigte stoot ons naar beneden terug. Plotseling een verschrikkelijke kreet: „Ze komen! De Duitsers!”
29