De vernietiging van de Joden in Polen

toe heel regelmatige postverkeer met het buitenland onregelmatig. De ontvangers in het buitenland kregen de brieven nu met grote vertraging.

Het ghetto, en al zijn uitgangen, werd angstvallig bewaakt. Op 5 November 1941 vaardigde de ghetto-commissaris Auers-wald een decreet uit, waarbij ieder, die het ghetto zonder bijzondere toestemming verlaten zou, met de dood gestraft werd.

Een decreet van denzelfden Duitsen commissaris van 23 October 1941, waardoor het ghetto nog kleiner werd, kondigde het op komst zijnde onweer reeds duidelijk aan, De „Gazeta Zydowska” (Nr. 9 van 9 November 1941) geeft de nieuwe demarcatielijn precies aan.

Het uit twee delen, een noordelijk en zuidelijk, bestaande ghetto, was in het Noorden door de volgende straten begrensd: Okopowa, Zegarmistrzowska, Nowolipie, Zelazna, Chlodna, Elektoralna, Plac Bankowy, Rymarska, Leszno, Przejazd, Nowolipki, Ogrod Krasinskich, Sw.-Ferska, Boni-fraterska, Zoliborska, Stawki en Dzika.

De Zuidgrens liep langs de straten: Zelazna, Sienna, Wielka, Bagno, Plac Grzybowski, Rynkowa, Krochmalna, Walicow, Chlodna.

Bij deze gelegenheid kwam ook de grote Synagoge in de Tlomackie aan de Arische kant te liggen, evenzo het enige Joodse instituut in Polen met een grote bibliotheek. Het monumentale gebouw van de Synagoge diende den Duitsers na de eerste actie in Juli 1942 tot opslagplaats voor de meubelen uit de woningen der gedeporteerden. Hier werden de meubels, tapijten en wat er nog meer aan woninginrichting was in het ghetto, onder de Arische bevolking geveild of vrij verkocht. In April 1943 werd de Synagoge opgeblazen.

Men kan zich licht de overbevolking van het ghetto na deze zo veelbetekenende maatregel voorstellen. Reeds eerder, d.i. tot Juni 1941, was er groot gebrek aan ruimte, en om voor alle Joden onderdak te vinden, had de woningdienst bij de ,,Juden-rat” bepaald, dat in een kamer met één venster minstens 3 tot 5 personen moesten wonen. Dat zou allen onderdak waarborgen. Maar al gauw woonden er minstens 5 personen in zo'n kamer. Na de maatregelen ter verkleining echter werd het verblijf in het ghetto tot stikkens toe onverdraaglijk.

Wie zal er zich nog over verwonderen, dat het sterftecijfer

23