In Depot

of, in de hoop daarop, alvast een baantje. Zij, die vroeger bij de Joodse Raad belangrijke posten innamen en deswege gestempeld waren, lopen hier met benauwde gezichten rond en wenden zich thans tot degenen die zij vroeger geholpen hebben, om hulp en steun. Zij staan beteuterd van de plotselinge wending in hun lot; de laatsten zijn hier niet de eersten, zij behoren weer tot de grote, grauwe hoop, waartoe zij ook vroeger behoord hebben. Een stukje tragiek: de omlaaggetuimelde kleine man, die een dag de gehoorzame knecht was van een beulsknecht.

dinsdag 22 juni Men kan hier, in de ziekenbarak, leven als heer. Tenminste op sommige dagen. Ik lééf inderdaad als heer. Dat kan men zelfs in pyama en in gevangenschap van Hitler en zijn mannen.

Uit mijn aantekeningen is reeds gebleken, dat wij, als zieken, geregeld ons eitje krijgen, ook wel een stuk kaas, van beste kwaliteit, suiker, jam.

De militaire commandant had ons dat kunnen weigeren, als hij gewild had, maar hij heeft dat niet gewild. Men tast nog steeds naar de redenen, waarom niet. Er zijn mensen, die veronderstellen dat hij, ofschoon hij de Joden uit West-Europa weg wil hebben, persoonlijk niets tegen hen heeft en hun geen kwaad wil aandoen. Dat is zeer wel mogelijk; het onfatsoen heeft zijn grenzen. Zo zijn er mensen die zeggen: wij zijn ook niet zo kwaadaardig als men zou menen; na de oorlog hangen wij hem niet op aan een ijzeren draad, maar aan een fluwelen koord. Ook een opvatting. Maar dit ter zijde; het staat wat naast het herenleven. Vanmorgen bijvoorbeeld. Eerst, na het ontbijt op bed, tegen negen uur de barbier. ‘Scheren m’neer?’ ‘Graag.’ ‘U is gisteren toch niet geschoren?’ ‘Nee, eergisteren.’ ‘Dan is ’t goed m’neer. Wilt u maar gaan liggen?’ Languit, behaaglijk lig ik. ‘Mes goed, m’neer?’ ‘Prachtig.’ Het mes vliegt over m’n gezicht: spiegelglad wordt het. Men kan hier in dit opzicht nog een graadje meer heer zijn. Zoals mijn buurman: die bezit een electrisch scheerapparaat, dat hij, via een stopcontact naast zijn bed, inschakelt in het electrisch net en < waarmee hij >, zonder zeep, geluidloos de stoppels van zijn gezicht wegscheert. Ik ben jaloers op hem. Anderen ook. Zo’n rijkaard! Terwijl ik geschoren word zit de pedicure op mij te wachten, met een hete doek met instrumenten. Voor het eerst in mijn leven komt de pedicure aan mijn voeten te pas. ‘Eerst de linkervoet.’ Ik volg aandachtig de soepele wendingen van tang en pincet en lig verbaasd te kijken, naar wat een deskundige van een voet vermag te maken. Daarna het rechterbeen. Zelfde uitvoerige behandeling. Heb daar in het particuliere leven nooit tijd voor gehad. Dat deed ik zelf zo goed en kwaad het ging. Ik ben trots op goedverzorgde voeten.‘Ziezo meneer, over vijf weken kom ik bij u terug.’‘Graag mevrouw.’ Intussen krijg ik een wenk van Heinz, de broeder: ‘Meneer, uw warm< e water > is klaar. Zal ik het maar alvast in het washok zetten?’ Weliswaar

53