In Depot

tegenover hen te hanteren. Zowel het Hollands als het Duits komen er daarbij meestal bekaaid af: een gruwel voor gevoelige oren. Maar er zijn vele Nederlanders, die taai vasthouden aan hun eigen taal, er zijn nog méér Duitsers, die onder geen beding afstand doen van het Duits, zich vaak ook geen moeite hebben getroost enigszins behoorlijk het Nederlands aan te leren en <die>, als er een aanleiding voor is, de Nederlanders in het Duits aanblaffen en afbekken, alsof het Duits daarvoor de authentieke taal was. Sedert ettelijke maanden speelt de Duitse taal officieel de baas: op last van de militaire commandant moeten alle brieven, uitgaande van de bestuursinstanties, geschreven worden in het Duits. Het Hollands heeft hier ten volle moeten capituleren voor het Duits. Ook de Nederlanders, die bij deze instanties werkzaam zijn, zijn aan deze last gebonden. Resultaat in vele gevallen: verhaspeling van de Duitse taal. Maar de Duitsers knijpen een oogje toe: zij kennen onze taal voldoende om te begrijpen wat er bedoeld wordt. Niemand spreekt tegenwoordig meer van bestuur, maar van Verwaltung. Het gehele personeel, een paar duizend man, loopt met banden om de arm, waarop uitsluitend in het Duits hun tak van dienst plus nummer staat vermeld: Krankenhaus, Fürsorge, etc. Ook hier heeft het Nederlands een volledige nederlaag geleden. De enige concessie, die het Duits aan het Nederlands heeft gedaan, betreft de aanduidingen van dienstgebouwen en officiële mededelingen betreffende dienstverhouding, bestraffing, enz. in de barakken. Maar ook daarmee wordt de laatste tijd de hand gelicht. Een voorbeeld daarvan is de bovenvermelde bekendmaking van de Fürsorge.

Dit voorbeeld kan men met vele andere aanvullen: overal in het kamp vindt men mededelingen of aanwijzingen uitsluitend in het Duits.

De opzienbarende mededeling van de Fürsorge is trouwens grotesk: de F is zo gierig als een vrek, die slechts denkt aan zoveel mogelijk opzamelen en zo weinig mogelijk geven. Maar het gebaar is mooi.

Rechter Zo-en-zo heeft de abrupte verandering van atmosfeer niet kunnen dragen. Hij is vandaag verhuisd naar barak 3, waar zij, die geestelijke stoornissen vertonen, worden opgenomen, voor het ondergaan van een slaapkuur. Vlucht voor de werkelijkheid. Aan het eind van een verrukkelijke zomerdag is hier vanavond een der laatste golven Joden uit Amsterdam binnengespoeld. Onder de brandende zon zijn tweeduizend mannen, vrouwen en kinderen, in veewagens het kamp Westerbork binnengereden. Het was vandaag stikheet in de barakken. In de ziekenbarakken lagen de patienten halfnaakt boven op hun dekens; de kinderen met naakt bovenlijf. Zij, die ‘dienstfrei’ waren, hadden hun heil gezocht op een vrij stuk hei binnen de omrastering aan de oostelijke zijde van het kamp. Dit stuk heide is veranderd in een soort duinlandschap: het zand, vrijgekomen door het uitgraven van een kanaal op een meter

49