In Depot

patienten hun opwachting, in pyama, hun ziekenhuisdracht. Met uitzondering van de zware jongen; die verscheen keurig in wandelcostuum, gestreept. Triomfantelijk, met het air van: ik zal jullie nu ’s laten zien hoe het hoort. Een gekookt ei.

zaterdag 19 juni De Untersturmführer heeft op de Boulevard des Misères een Jood afgeranseld. Zonder verklaring. De Jood weet niet waarom. Hij heeft de heideploeg de vrije zaterdagmiddag bij wijze van straf terug laten komen voor graafwerk, omdat een aantal Joden op het appèl na het ophouden van de regen in de loop van de morgen had ontbroken. Een stuk kaas.

zondag 20 juni Onverwacht zijn vannacht om twee uur twintig leden van de Fliegende Kolonne en honderd van de Ordnungsdienst opgeroepen en naar Amsterdam gezonden. Bekend is, dat er in Amsterdam een razzia is gehouden en dat het in het voornemen ligt weer enkele duizenden Joden hierheen te brengen. Als direct motief wordt verondersteld: het zware bombardement van Düsseldorf, zodat er behoefte bestaat aan meubelen ten behoeve van de getroffen bevolking. In kapitale, vlammendrode letters is in de portiersloge het volgende bekend gemaakt:

‘F’

FÜRSORGE

SPRECHSTUNDE DER FÜRSORGE TÄGLICH (AUSSER SONNTAG)

Alleen in de Duitse taal. In een barak, waar voor het grootste gedeelte Nederlanders liggen. De behandeling van de taal hier heeft een evolutie doorgemaakt. Gedurende de internering van de Duitse vluchtelingen voor de oorlog en nog geruime tijd daarna hebben zij zich moeten schikken in een Nederlands regiem, dat het Hollands als voertaal gebruikte en het Duits negeerde. Dit was voor vele Duitsers geen bezwaar; zij hadden tijdens hun verblijf in Nederland voldoende Hollands aangeleerd om de orders te begrijpen en zich verstaanbaar uit te drukken. Officieel is het Hollands voertaal gebleven tot een maand of vier, vijf geleden.

Maar sedert de komst van de Nederlandse Joden in juli van het vorig jaar hebben het Duits en Hollands naast elkaar dienst gedaan bij aanduidingen van gebouwen, bekendmakingen in de barakken al naar gelang de leiding uitging van een Duitser of een Nederlander. Taal-rivaliteit. Menig Nederlander bleek echter bereid, vaak uit ijdelheid, soms uit een gevoel van hospitaliteit, de Duitsers in particuliere gesprekken tegemoet te komen met het gebruik van de Duitse taal. Ook nu nog altijd. Menig Duitser betoont de Nederlanders, vaak uit kinderlijke ijdelheid, vaak uit leergierigheid, een soortgelijke bereidwilligheid door de Hollandse taal

48