In Depot

De OD-ers kregen opdracht, in alle barakken een onderzoek in te stellen naar de ontvluchte. Eerst tegen tien uur werd het sein ‘veilig’ gegeven.

De Vughtenaren hebben hun familieleden niet gezien: vanmorgen vroeg hebben zij het consigne gekregen, zich voor transport naar het Oosten gereed te maken, en om elf uur zijn zij, in beestenwagens, vertrokken.

Het chagrijn vreet hier aan aller harten wegens zoveel meedogenloosheid. Vandaag op verzoek geposeerd voor de schilderes Cohen-Bendiks, die mijn portret in potlood maakt. Vermoeiende bezigheid. De verhalen van de Vughtenaren zijn erbarmelijk. Velen zijn weer met luis binnengebracht en in de circustent ontluisd. Vrouwen zijn kaalgeschoren en hebben zich tegen de schande van het kaal-zijn met een hoofddoek getooid. Uit Vught zijn en worden alle kinderen beneden de zestien jaar weggezonden. Vele moeders zijn eerst op protest met haar kinderen meegezonden. Nochtans zijn er jeugdige kinderen alleen gestuurd.

Vught is zeker een der wrangste episoden uit de vervolging der Joden in Nederland. De mannen, die op het ogenblik nog aan de Moerdijk werken en wier vrouwen onlangs achter hun rug via Westerbork naar Polen zijn doorgezonden, zijn voor een groot deel dezelfde, die de spoorweg van Hooghalen naar Westerbork hebben aangelegd. Commandant Gemmeker had voor hun prestatie bizondere waardering, hield hen van transport naar Polen terug, liet hen ook extra voedsel verstrekken en toen hun expeditie naar Vught op de proppen kwam, stelde hij dat voor als een onderscheiding; zij zouden ook daar te werk worden gesteld aan de aanleg van een spoorweg; hun vrouwen zouden hen vergezellen. Het wantrouwen overheerste bij menigeen de geestdrift; men had in de praktijk de waarde van het woord van de Duitser leren kennen. In Westerbork wist men wat men had; het dagelijkse toezicht was in handen van marechaussée, voor het grootste gedeelte goedgezind en mild; in Vught was het toezicht in handen van s s-mannen gelegd, die in de Duitse school hun opleiding hadden genoten. Maar toen de mannen en vrouwen eindelijk tezamen gingen en zich bij hen de overtuiging had gevestigd dat zij niet op transport naar Polen zouden gaan, jubelden zij en huilden zij als gelukkige kinderen. Zij waren dronken van vreugde. Men kent het slot van de historie.

De mannen werden aan de Moerdijk aan het graven van tankvallen en het bouwen van bunkers gezet en de vrouwen werden, beroofd van hun kleding, met zieke kinderen, naar Westerbork teruggezonden. Dat was een grenzeloze gemeenheid. Een even grote gemeenheid was, dat de Duitse autoriteiten de mannen hadden voorgelogen, dat de vrouwen de kinderen naar een kinderhuis gingen brengen en daarna naar Vught zouden terugkeren. Toen de vrouwen in Westerbork < aankwamen >, schreiden zij, om de scheiding van hun mannen, om het lot harer kinderen.

Het wantrouwen was toch gerechtvaardigd gebleken.

33