In Depot

peen; het hele kamp piept aardappels. Mag ik meer doen? Brave huisvaders, keurige huismoeders roven tassen vol winterwortelen, of aardappels, waarvan ze dampende maaltijden maken, tot het voeden van hun kroost, dat voortdurend wast en niet genoeg krijgt. Zij doen ’s morgens vroeg, als het toezicht nog niet scherp is, aanvallen op de keuken, waar de aardappels liggen te wachten op de schilsters. Complete inbraak met roof. Zij drukken kolen achterover en verbergen ze onder hun jas of mantel. Zij roven uien uit de kisten, op weg van de sleperswagen naar de keuken of de kantine. Er wordt geroofd in het klein en in het groot, en wie in het klein begint, eindigt onherroepelijk in het groot, wat men dan in het groot noemt. Moeders schamen zich voor hun zoons, die met buit thuis komen, en weten niet of zij hen moeten aanmoedigen of ontmoedigen. Ontmoedigen betekent: een chronisch teweinig; aanmoedigen: het stimuleren van een slecht element, waarvan zij later, teruggekeerd in de normale samenleving, last zouden kunnen krijgen.

De oude normen van het fatsoen zijn vervaagd of verdwenen, in een samenleving, waarin geen persoonlijk bezit bestaat, waarin iedereen die bij de bron zit neemt wat hij krijgen kan, waarin iedereen, of bijna iedereen, die tekort komt, of voor tekort vreest, van de grote hoop afneemt zonder dat de samenleving zelf zich daartegen verzet of zonder dat de ordebewakers streng optreden, die zich trouwens aan hetzelfde kwaad schuldig maken. Zij in de eerste plaats. In dit opzicht is de samenleving zeker rot: het mensentype deugt niet. Iedereen is hier op kleine of grote schaal rover, zonder nochtans een misdadiger te zijn. Wie er in slaagt een partij aardappels te roven, eist ook plaats op de kachel om zijn partijtje te koken ten koste vaak van de tijd van hen, die hun legitieme kliekje of portie willen warmen, op kolen van de gemeenschap, die voor de eis wijkt. De roof is gemeengoed geworden en wordt door de gemeenschap gewettigd. Men beroemt zich op de buit. Het hardnekkige gerucht loopt, dat mr. Gomperts in Amsterdam is gearresteerd.

302