In Depot

dat ze niet stikken, begrijpt men niet. OD-ers gaan met hun volgevreten, zinnelijke koppen langs en om de hoop heen als wolven om een troep paarden: waar kunnen we er een uitsleuren? Ogen vervuld van haat en walging, de mensen staan verstard. Zieken, die om hun groenten komen, en in de strijd om wat groente, de kans lopen erger ziek te worden.

Een schrille fluitstoot. Pisk, de Baskische zeerover, de man-in-houtskool, verschijnt met een paar rabauwen op het toneel. Hij brult met rollende r’s een paar bevelen, schreeuwt de menigte toe; zijn OD-ers storten zich op de massa, hakken ze op een bepaald punt botweg in tweeën, jagen het afgehakte deel ruwweg tegen de muur van de aangrenzende schouwburg. Gevloek in de menigte. Zuchten. Verwensingen. Ziezo: nu is het verkeer voor de Kantine dan toch geregeld. Al wie achteraan hebben gestaan, staan nu vooraan voor de deur; de rest is door elkaar gejaagd. Ouden van dagen, voor wie de groente in de eerste plaats is bestemd, kinderen die komen voor zieke ouders, zijn uitgerangeerd, zijn onder de voet gelopen. Pisk overziet met onbewogen smoel het slagveld; de OD-ers maken vieze grapjes tegen jonge meiden. De menigte wacht geduldig, machteloos, geladen met ergernis, verontwaardiging, afkeer.

Zou men nog aan de beurt komen? Zou er groente voldoende zijn?

Men wacht geduldig. Men wacht geduldig, loerend in de richting van de deur, waar geen schot komt in het publiek. Om hels te worden zo langzaam schiet men op. De OD-ers staan er in hun kaki-bruine tunieks of hun lange blauwe capes tergend uitdagend als de heersers van het ogenblik bij. Onaantastbaar zijn ze, de rabauwen van Pisk. Tegen elf uur maakt de od bekend: de cantine is gesloten, tot een uur. Verwensingen. De menigte gaat uiteen. Ik heb precies anderhalf uur gewacht.

Ik geef mijn attest cadeau aan wie het hebben wil. Mijn lust in verse groente is bekoeld. Deze houding kan ik mij trouwens aanmatigen*, ‘thuis’ heb ik nog een zak witlof liggen en een doos appels staan, benevens een klein partijtje uien, ondershands gekregen van een bevriende relatie.

Maar een vriendin, die in de s-barak is terechtgekomen, op bevel van Den Haag, waarom weet ze niet, en ook een attest bezit, waarop ik ook voor haar groente zou halen, is gedupeerd voor deze week.

Zo leeft men hier.

zondag 13 februari Dr. Spanier heeft mij gisteravond een confidentie gedaan. Ik ontmoette hem op de weg en begon over het jongste transport van zieken naar Auschwitz. ‘Grässlich’, zei hij.

‘En dan te bedenken, dat het anders gekund had. Al een week geleden had ik uit uitlatingen van Aus der Fünten menen te kunnen opmaken, dat de heren het plan hadden uit rancune het ziekenhuis leeg te halen en de patienten naar Auschwitz te sturen. Ik heb toen de heren doktoren

282