In Depot

bepaalde faciliteiten, van bewegingsvrijheid binnen het kamp en van andere aard, verschaft. Aldus hebben de Duitsers de Duitse Joden in zekere zin aan zich gebonden, spelen zij deze uit tegen de Nederlandse Joden. Niet alle Duitse Joden laten zich deze lelijke rol aanleunen, wel een - niet het moreel sterkste - deel. Zij voelen zich onaantastbaar. Onmiskenbaar is, dat de Duitse Joden misbruik hebben gemaakt van hun voorrangspositie en daarvan nog stééds misbruik maken. Zij vormen hier om zo te zeggen een bijna exclusief Genootschap tot bescherming van de belangen van Duitse Joden. Zij doen, elk afzonderlijk en allen gemeenschappelijk, hun best om alle Duitsers, die hierheen worden gebracht, van deportatie te redden en hier te houden. Dat hebben zij van het ogenblik af gedaan, dat de transporten van Nederlandse Joden in Westerbork begonnen. Zij hebben op deze wijze de Nederlandse Joden feitelijk aan de Duitsers uitgeleverd ten gerieve van zichzelf. Zij hebben overal waar zij konden Duitsers in baantjes gedrongen, Duitsers vastgehouden. Dat kan de Registratur met Schlesinger aan het hoofd.

In de zeven maanden tijds bijv. dat ik nu in het ziekenhuis verblijf, zijn het bijna altijd Nederlandse Joden geweest, die op transport zijn gestuurd. Een enkele keer ook Duitse Joden. Dezelfde klacht komt uit de woonbarakken. Het verplegend personeel is de laatste paar maanden aanzienlijk gedund; de beste verplegers zijn, als bij voorbeschikking, verdwenen: Nederlandse Joden; Duitse Joden waren er nooit bij.

Een soortgelijke ervaring doet men in de barakken op: zelden bevinden zich Duitse Joden onder de gedeporteerden. Sedert de laatste vijf, zes weken worden Nederlandse Joden, die totdusver baantjes bekleedden, stelselmatig door Duitse vervangen: als barakkenleiders, als portiers als bedrijfsleiders. Voorkeur hebben gedoopten: onder de Duitsers, die baantjes hebben te vergeven, spelen gedoopten de eerste viool, een clan, waarvan de leden elkaar de bal toewerpen. Broeder Gottschalk gaat vooraan. Er is mij een recent geval bekend van een vooraanstaande Nederlandse Jood, die door een rechtschapen Duitse Jood op grond van zijn bekwaamheden was voorgedragen voor een functie bij de voorlichtingsdienst, maar door de bonzen telkens weer, zeer hoffelijk, maar zeer onfatsoenlijk, werd afgescheept en aan de praat gehouden.

Het meest ergerlijk geval van de laatste tijd is de benoeming van Herr Grünfeld als leider van de Joodse Raad in de plaats van notaris Spier, die naar het kamp ‘Jan van Schaffelaer’ in Barneveld vertrok. De commandant stelde, heette het, méér vertrouwen in een Duitse Jood, maar de Duitse Joden hebben het als een gewoon feit aanvaard.

De Joodse Raad is aldus helemaal een werktuig geworden in hun handen. De Duitse Joden spelen niet slechts de baas krachtens hun functionele positie in het kamp, maar ontwikkelen ook nog in ander opzicht een

28