In Depot

haar gezicht blijft onbewogen. Tegen het eind van de werktijd:

‘Opzichter, waarom hebt u de mesjes niet opgehaald?’ ‘Moet u de zaalleider vragen, die zou de zaak met u regelen.’ Mevrouw op hoge poten naar de zaalleider. Een ogenblik later, over de zaal schreeuwend:

‘Opzichter, haal de mesjes op!’ ‘Goed mevrouw.’ Hoed van het hoofd. ‘Maar u wilt zeker in de toekomst wel een andere toon aanslaan.

Zo gaat dat niet. Ik ben uw slaaf niet.’ Mevrouw kijkt hoogst verbaasd; lippen van elkaar; maar zegt geen woord. Wat gaat er in dat harde brein om? De mannen en vrouwen hebben vandaag weer gezongen. Deze keer: ‘Waar de meisjes zijn.’ Een der vrouwen, een volksvrouw, heeft Heintje Davids geïmiteerd met een reeks van komische liedjes over Westerbork en Vught. Ook met een variant op het soldatenliedje:

‘Wie heeft de suiker in de erwtensoep gedaan?’

‘Wie heeft het zilver in de koperbak gedaan?

Wie heeft dat gedaan?

Zo gaat de produktie ja helemaal naar de maan.

Wie heeft dat gedaan?’

Compleet cabaret. Ondertussen hebben vrouwen uit het zilverpapier een compleet eetservies gekneed en dat, toen de zaalchef een ogenblik afwezig was, op zijn tafel gedeponeerd. Het werk is stomvervelend; de vrouwen zijn springlevend. Zij zeggen: ‘Wie hier een dag gewerkt heeft, wordt toegelaten tot alle gevangenissen en tuchthuizen.’ Aan alle tafels wordt druk gepolitiseerd. In barak 73 (die der gedoopten) slapen vrouwen onder paraplu’s, ter beveiliging tegen het condenswater, dat van het dak naar beneden druppelt. Uit Amsterdam bericht gehad, dat mr. Proosdij mijn zaak zal behandelen. Vandaag hier onderhoud met hem gehad: hij vindt mijn zaak niet zo gemakkelijk, maar zal de behandeling ervan bespoedigen. De afgelopen week zijn duizenden en duizenden pakketten door de censuur ongecensureerd vrijgegeven; zij gingen de beschikbare krachten te boven. Honderden zakken pakketten moesten in de open lucht worden opgestapeld om te wachten totdat zij aan de beurt kwamen. Gelukkig vorstweer, zodat weinig goed aan bederf onderhevig was, behalve appels, die vaak beurs aankwamen. Het is vandaag officieel de laatste dag, dat pakketten nog zonder zegel van de Obersturmführer het kamp mogen binnenkomen. De postadministraties in de barakken kunnen het werk van de distribuering nog ternauwernood af.

Ellenlange lijsten van pakketontvangers worden aangeslagen. Vele kampbewoners waren erin geslaagd, hun verwanten en vrienden door clandestiene brieven van de nieuwe bepalingen op de hoogte te brengen.

Er zijn families, die op het laatste ogenblik nog vrachten pakketten hebben doorgekregen en nog altijd aan krijgen. Met lijstjes in de hand, als op een veiling, verdringen zij zich voor de postloketten om hun bezit

233