In Depot

een beetje exotisch tussenbeide: Westerbork-le-Bain. Professor Cohen, Asscher, Sluzker bewegen zich als sterren van de eerste grootte tussen de menigte, waartussen Barneveld zich gedraagt als de nieuwe Eleganz van Westerbork. Professor Cohen met zijn naïeve kindergezicht met goedige ogen glijdt in zijn zwarte domineesjas in zijn eentje, snelletjes, lichtelijk waggelend door de menigte heen, zonder schroom, maar ook zonder de behoefte om te worden opgemerkt. Hij is zich klaarblijkelijk bewust van de hatelijkheden, die hem achternavliegen, maar hij kiest geen achterweggetjes om zijn zaken af te doen en zit, wanneer het te pas komt, rustig, onbewogen te midden van het publiek zijn beurt afwachtend. Asscher blaakt van gezondheid, ziet er uit alsof hij pas van een langdurig verblijf in de bergen is teruggekeerd. Hij kuiert, het hoofd trots, zelfgenoegzaam geheven, alsof hij hier al jaren verblijft; maakt met iedereen die wil een praatje, joviaal, gezellig. Hij heeft geen flauwe notie van de minachting, die men voor hem koestert, van de wraak, die men tegen hem voedt. Of doet hij alsof? Hij begrijpt nog niet dat hij hier slechts een uit velen is, transportmateriaal. In de kantine maakte hij vanmorgen aanspraak op voorrang bij de bediening met limonade, maar een o D-er wees hem zijn plaats aan in de file.

‘Ik ben Asscher.’ ‘Dan moet u in de rij staan.’ Kleine pesterij.

zaterdag 2 oktober Vanmorgen is een tragi-komisch ongeluk gebeurd. De Obersturmführer reed samen met Schlesinger, haast broederlijk, op de Boulevard des Misères. De Ostu op een splinternieuwe fiets-met-een-dubbel-frame met glanzende, glimmende velgen, waarin het zonnetje vonken spatte, Schlesinger op een doodgewoon oud karretje dofzwart gelakt. Een van de twee maakte in het vuur van het gesprek een onhandige wending en plotseling lagen de twee voor de vlakte, de commandant onder, zoals het behoorde. Behulpzame toeschouwers haalden de fietsen en de twee grote tegenspelers uiteen, maar Schlesinger kon niet overeind komen: hij had zijn been gebroken. Ziet men vaak, dat de verkeerde zijn been breekt. Er zijn er die menen, dat het rechtvaardig was geweest als beiden hun been hadden gebroken. Nu ligt Schlesinger in zijn huis met pijn te bed en krijgt vruchten en lekkernijen van zijn bewonderaars en bewonderaarsters. De transporten gaan gewoon door. Verscherpte controle bij de autobus, die ’s morgens om zeven uur zieken naar Groningen, Joden-op-dienstreis, gemengd-gehuwden en andere Joden naar Assen brengt, voor de trein naar Amsterdam. De laatste tijd waren er te veel ontvlucht, ‘geflitst’ zoals de Duitsers zeggen. Brutalen stapten ’s morgens doodgemoedereerd in de auto’s en reden mee, naar Assen. De maréchaussées liet het koud: geen controle van de reisvergunningen, van de persoonsbewijzen terloops, soms helemaal niet.

176