In Depot

familieleden uit Polen terughalen. Sedert vrijdag voor een week houden de censors, de agenten van Lippmann & Rosenthal, zo goed als alle brieven vast. Slechts een enkele brief druppelt door. Vrienden, die gewoon waren, om de dag brieven te ontvangen, hebben al in geen veertien dagen bericht gehad. Ikzelf heb bv. van mijn broer, die morgen veertien dagen geleden naar Amsterdam vertrok, geen bericht van aankomst gekregen, hetgeen ondenkbaar is. Ook van andere verwanten in geen tijd iets gehoord. De censuur uit zich ook in ander opzicht strenger: een decreet bepaalt, dat de kampbewoners voortaan nog maar een velletje als brief mogen gebruiken en dat slechts aan een zijde in de Duitse of Nederlandse taal mogen beschrijven in duidelijke letters. Over wat in het kamp gebeurt, mag geen woord geschreven worden, anders wordt de barak daarvoor gestraft. De hele dag woordenwisselingen over het gebruik van de kachel.

woensdag 11 augustus Het grote feit van de dag: de vrouw, die met

meningitis in barak 5 ligt, heeft vannacht het leven geschonken aan een tweeling, een jongen en een meisje. Tegelijk heeft een meisje van zestien jaar een kind gebaard. Er worden in het kamp veel kinderen geboren in weerwil van de uitgesproken bedoeling der nationaal-socialisten, de samenleving en de voortplanting der Joden te beletten. Het wemelt in het kamp van zwangere vrouwen, van alle leeftijden. De mannen en vrouwen komen blijkbaar toch nog geregeld in innig contact bijeen in weerwil van de hokken en schotten, die de autoriteiten hebben opgericht, en van de compactheid der samenleving. Het blijkt, dat de onmogelijkheid om zich hier te voorzien van anti-conceptiemiddelen, de kindergeboorten bevordert. Anderzijds is het sterftepercentage onder de babies eveneens groot: alle jonge moeders, die men ontmoet, klagen over de ellendige toestand van hun jonge kinderen, de artsen bevestigen, dat vele babies tengevolge van de slechte voedselomstandigheden en de woningtoestanden overlijden. Gisteravond naar het concert geweest. Stikvol. Een prachtige estrade voor orkest en koor, als telde Westerbork een klein miljoen inwoners en was de bescheiden registratiezaal een monumentale concertzaal. Het is ternauwernood een dorp: vijfhonderd bij vierhonderd vierkante meter. Groszenwahn. Joods program: Ouverture ‘Die Fingalshöhle’ van Mendelssohn-Bartholdy; Improvisation für Violine ‘Baal-Schem’ van Ernest Bloch met Sal Dwinger als solist. Joodse volksliederen voor mannenkoor met Michel Gobets als solist. Hochzeitsmarch uit ‘Ein Sommernachtstraum’ van Mendelssohn-Bartholdy. Dat was voor de pauze, een beetje klassiek. Na de pauze was het leutiger: Grosses Potpourri aus ‘Gräfin Mariza’, van Emmerich Kalman, met Jetty Cantor en Michel Gobets als solisten en verder gemengd koor. Paraphrase van ‘Bei mir bist du schön’, van Benedict Silbermann, met Polly Dassy

119