In Depot

meewerken, in eigen kring verzoening tussen Duitse en Nederlandse Joden tot stand te brengen. Hij stelde zijn woning gaarne ter beschikking ten behoeve van andere groepen ter bespreking van het vraagstuk.

In de ziekenhuizen is een imperatief verbod aan s-gevallen uitgevaardigd om zonder uitdrukkelijke toestemming van dr. Spanier voor de barak te gaan wandelen. Wie het toch doet, wordt zonder pardon naar de s-barak teruggezonden. Sedert de laatste dagen gietregens. Het kamp is bij tijd en wijle een modderpoel, waar men doorheen waadt. Gisteren bijna een uur in striemende regen in queue voor het prikkeldraad gewacht om te worden toegelaten tot de s-barak. Sedert gisteren is een nieuwe regeling in zwang: tot dusver kon men slechts op een briefje van de OD-kazerne familieleden in de s-barak bezoeken; thans mag men zonder briefje binnen tegen afgifte van zijn Lagerkarte aan de OD-ers, die de barak bewaken, maar men kan blauwbekken tot men groen ziet. Met knotsen aan een riem staan de heren op post. Ik kon wegens een afspraak niet langer wachten. Toen ik wegging, kwam juist een stoet s-mannen de strafbarak uit tot het brengen van een bezoek aan hun familieleden in de ziekenbarakken. Zij waren omringd door een aantal o D-ers. Als wilde beesten werden de s-mannen door het wachtende publiek aangegluurd. Niets meer van de vroegere magie: daar gaan onze hélden. Het waren gewone ondergedokenen, die niet eerst de marteling van Amersfoort of Vught hadden ondergaan, maar gewoon van de Hollandse Schouwburg naar Westerbork waren gezonden. Ik ging dezelfde weg als de stoet. Een OD-er baste mij aan: ‘Hoort u erbij.’ ‘Nee.’ ‘Maak dan dat u weg komt.’ ‘Een beetje kalm, makker.’ Handbeweging van kalmering. ‘Je kan er ook bij komen, hoor.’ ‘Een beetje kalm.’

‘Pas maar op, anders ben je er zo bij!’ De stoet gaat verder en ik volg op enkele passen afstand. Leuke jongens, die OD-ers. Ze worden in het kamp gehaat, en vervloekt tot in het gebeente. Gisteravond concert in de registratiezaal. Bijna alleen Duitse genodigden. Commandant aanwezig, met vijf dames uit zijn omgeving in zijn gevolg. Bleef rustig zitten, toen het concert afgelopen was. Verwachtte blijkbaar een toegiftje, dat niet kwam. Moest delicaat gewaarschuwd worden dat de vreugde voorbij was.

dinsdag 10 augustus Hausse in gemoedsbeweging: vanmorgen vroeg loopt door het kamp het gerucht als een vlammend vuur, dat Hitler is afgetreden en dat het bewind is overgenomen door Göring, Dönitz en Keitel. Een vloed van gissingen: de oorlog is nu spoedig afgelopen, de Joden zijn nu vrij van transport, zij gaan binnenkort naar huis, enz. Overal, op hoeken van straten, midden op de weg, bespreekt men het gerucht, het werk hokt. Overal gaan opnieuw zuchten op van verademing. Eerst wij, is het thema, dat men links en rechts hoort, en dan onze

118