Van sikkel en hamer

94

sische volk een nieuwe, groote spanning heeft gekweekt, dat de conflicten, die uit de botsing van nieuwe economische behoeften eenerzijds en passief verzet en politiek zelotisme anderzijds voortvloeien, vaak een sterke dramatische kracht bezitten. Het tooneel is feitelijk echter volkomen onder den invloed van de dagelijksche economische behoeften des lands' gebracht en de censuur der regeering op het werk der tooneel" schrijvers is uiterst dictatoriaal geworden. Dat er proletarische tooneelschrijvers zijn, die door het rhythme van het arbeidsproces en de dramatische sociale conflicten geïnspireerd worden, is uit het werk onmiskenbaar, doch dat de censuur voor vele kunstenaars veel verder gaat dan het werk van den vrijen, scheppenden kunstenaar gedoogt, de wrijvingen en conflicten die er nog steeds voorkomen, wijzen er op.

Hoe sterk de tooneeldictatuur werkt, kan blijken uit het enkele feit dat tegenwoordig een heele reeks stukken in een reeks schouwburgen op gelijksoortige wijze hetzelfde onderwerp behandelen. De ontwikkeling van de politieke lijn is inderdaad zóó snel verloopen, dat het tooneel deze ontwikkeling feitelijk niet heeft kunnen bij houden.

Het officieele tooneel steekt nog half in het heldentijdperk der revolutie: uitbeelding van revolutionaire episoden, ofschoon de praktijk daarmede heeft af gerekend. Het laat op den volksgeest, die vóór het vijfjarenplan gedrenkt is met deze tafereelen, geen diepe sporen meer na. Men kan zich echter voorstellen, dat de Sovjetregeering niet zoo spoedig het contact met de revolutionaire periode zelf verbreekt, in de jeugd daaraan graag de herinnering sterk levendig houdt. Hiernevens behandelt het tooneel nog steeds vraagstukken van den dag, die reeds weer tot het verleden behoor en.

In het vorig tooneelseizoen stonden naast het Vijfjarenplan het vraagstuk der zoogenaamde saboteurs en het vraagstuk van de houding tegenover de intelligentia in het brandpunt van de belangstelling. Toen de stukken op de planken kwamen, begon de qualificatie saboteur reeds tot het verleden te behooren, terwijl deze qualificatie tegenwoor-d i g nog nauwelijks wordt gebruikt sedert Stalin de intelligentia als nuttige maatschappelijke krachten heeft erkend en in bescherming genomen. Toch speelt het tooneel ook dit jaar saboteursstukken.