Van sikkel en hamer

91

Over dezen vorm van onderwijs valt natuurlijk veel in het midden te brengen. Bijvoorbeeld: Of men hier feitelijk niet te maken heeft met verkapten kinderarbeid ten voordeele van de vervulling van het vijfjarenplan. De bolsjewisten zeggen van niet en verzekeren, dat het den kinderen verboden is deel te nemen aan zwaren, moeilijken of gevaarlijken arbeid, en dat zij slechts gedurende twee of drie uur werk doen twee of drie keer in de tien dagen. In Rusland zelf hebben de bolsjewistische dictators over hun nieuwe onderwijspolitiek overigens veel moeten hoor en, doch zij hebben de oppositie op de gewone wijze den mond gesnoerd met verwijzing naar het „wetenschappelijk-marxistische” karakter van hun nieuwe onderwijsmethode. Volgens Kroepskaja, de weduwe van Lenin, lag het denkbeeld van de verpolytechniseerde school Lenin zelf zeer na aan het hart: hij heeft van den beginne af aan ernaar gestreefd, de schoolopvoeding nauw, te verbinden aan den productie ven arbeid. De achterlijkheid van de industrie zou dit destijds verhinderd hebben. Doch opmerkelijk is, dat de moeilijkheden, bij de uitvoering van het vijfjarenplan ondervonden, de achterlijkheid van de samenleving juist, eerst tot toepassing van het denkbeeld drijft.

Zeker is, dat het kind al jong wordt vermechaniseerd, en sommigen zien daarin een gevaar voor den kindergeest. De quaestie is, welke gedachte bij het kind op den voorgrond staat, welke gevoelens in het kind worden gewekt, of het kind inderdaad doordrongen wordt van het besef, te werken voor de gemeenschap, of het de beteekenis en waarde van een dergelijke gedachte kan vatten. Ook: of het opgroeiend geslacht de techniek als bevrijdend hulpmiddel leert beschouwen dan wel slaafs aan haar onderworpen wordt.

Wij hebben van dit laatste een slecht voorbeeld gezien, in een pionierskamp boven Jalta, op de Krim. Een groep kinderen van naar schatting honderd stelde bij haar sportoefe-ningen gemeenschappelijk de montage van een samengestelde turbine voor, die op de muziek van den leider der groep functioneerde. Hierbij stond in het centrum van de aandacht de mechanische snelheid der bewegingen. Het spel der kinderen is hier dus zelfs ondergeschikt gemaakt aan de behoeften der economie, en uit den aard van het spel kan men afleiden hoe sterk de mechanisatiegedachte de leiders van het volk beheerscht.

Overigens bleek ons hier, hoe sterk de marxistische leer