Van sikkel en hamer

85

En voor de geestelijke standing der dictatuur is wellicht kenschetsend, dat in het o f f i c i e e 1 e Revolutionair Museum te Moskou een eerst in 1929 — dus twaalf jaar na de revolutie ontvangen schilderij hangt, dat de leiders van de revolutie voorstelt en waarop Stalin als p i è c e de milieu fungeert, maar Trotzki met afgewend, schier onherkenbaar gelaat op den achtergrond paradeert* Dit is een zeker uit machtswaan geboren ontoelaatbare retoucheering der historie* Gelijk ook de historie sterk is geretoucheerd in de officieele encyclopedie, die thans onder toezicht der dictatuur wordt geschreven en welke ten nadeele uitvalt van de figuren, die de dictatuur van Stalin heeft geëscamoteerd.

Of bij deze ontwikkeling van zaken de dictatuuur, die van zuiver revolutionair instrument verwordt tot een dogmatisch ketterjagerscollege, neiging zal toonen om zichzelf op een bepaald moment te liquideeren, is twijfelachtig* Zoolang er een samenleving is, zullen er variaties zijn en zal de mensch zich blijven verzetten tegen wat hem van boven of met straffe hand opgelegd wordt. Ook de Russische revolutie heeft behoefte aan vernieuwing, wil zij niet verstarren* Economisch determinisme alleen is niet voldoende om een gemeenschap te doen bloeien. Geestelijke vrijheid, die alle krachten losmaakt, is even noodzakelijk.

Hier ligt ongetwijfeld een taak voor de jeugd, die thans haar beste krachten geeft voor de economische onafhankelijkheid en grootheid van Sovjet-Rusland, maar waarin ook reeds het verzet smeult tegen den ondragelijken geestelijken dwang van een smalle dictatuur*