Van sikkel en hamer

36

straffer accent in het arbeidsproces zonder moeite duidelijk waar te nemen. Het draagt klaarblijkelijk een militair karakter. Bij het eerste bezoek, dat wij aan een Russische fabriek brachten, een modern ingerichte broodfabriek te Moskou, waaraan 440 arbeiders zijn verbonden, trof ons dit sterk: uiterst scherp toezicht aan de meedoogenloos-wentelende machines. Denzelfden indruk kregen wij op het werk van Dnjeprostoi, op Selmasjstroi, een fabriek van landbouwwerktuigen te Rostow, elders.

Het tempo der machine treedt hoe langer hoe dwingender op, het strenge toezicht houdt den arbeider aan de machine zonder verpoozing gebonden. Precies als in het Westen. Het economisch beginsel houden de bolsjewisten goed in het oog.

Of de sprong, dien de bolsjewisten maken, niet te groot, te zwaar is voor de volkskracht? Doktoren, met wie wij over de geweldige spanning van het arbeidsproces spraken, verklaarden ons, dat het feit dat de arbeiders hun arbeid met vreugde verrichten, hun psychologischen toestand gunstig be-invloedt. Voor de bolsjewistische jeugd, voor zooveel die zich met de bolsjewistische heerschappij vereenzelvigt en die nog beschikt over versche, onaangeboorde krachten, is dat waarschijnlijk wel het geval. Vast staat echter, dat een deel hunner ziek of overwerkt in de sanatoria terechtkomt. Merkwaardig is de uitspraak van een Amerikaanschen technicus, die ons verklaarde, dat de arbeidsspanning jonge arbeiders tegenwoordig naar de wodka drijft, dat zich thans méér gevallen van dronkenschap onder de jeugd vertoonen dan b.v. een jaar geleden. Hij erkende dat de arbeidsspanning zichtbaar veel óók van het jonge geslacht eischt. Het natuurlijk tempo van den Rus is niet snel, eerder traag. De bolsjewisten, die Amerika tot voorbeeld nemen voor hun eigen technische organisatie, hechten aan dezen trek van den volksaard waarschijnlijk te weinig waarde. Zij gelooven dat het tempo van een volk niet een vaste, onveranderlijke hoedanigheid is, doch een verworven gewoonte. Dit is natuurlijk tot zekere hoogte juist. Tot welke hoogte, kan moeilijk worden voorzien.

Het volwassen geslacht gaat zeker gebukt onder de snelle technische metamorfose, daar het veelal de technische bekwaamheid en de vereischte geestdrift mist, maar ook het physieke weerstandsvermogen, dat door den oorlog, de revolutie en den burgeroorlog te sterk is aangesproken om den druk van het nieuwe productie-proces te dragen. Men leest het den leden der oude generatie van de vermoeide gezichten,