Van sikkel en hamer

145

den vreemdeling afdwingen, doch ook is ontegenzeggelijk waar, dat de bolsjewisten bezig zijn Rusland te bezaaien met een leelijk type woning, klaarblijkelijk gebouwd naar een-en-hetzelfde ontwerp. Dit type is zuiver utilitair, berekend op het nut-zonder-meer, in vele gevallen het meest-eenvoudige nut. De geheele bouworde der bolsjewisten, de z.g. „Sowjet”-stijl, is gebaseerd op de strengste zakelijkheid, het meest-gevoellooze materialisme. Hun bouwwerken kenmerken zich door harde horizontale en verticale lijnen, glas en beton. Ook hun naar vorm, kleur en compositie beste scheppingen getuigen van een meedoogenlooze verstandelijkheid, die tegen den achtergrond van het oude, droomerige Rusland haast barbaarsch afsteekt. Wat men in deze bouwwerken zou kunnen waardeeren, is het streven naar strenge eerlijkheid en zuiverheid van vorm.

Doch de arbeiderswoningen der bolsjewisten zijn over het algemeen zóó eentonig, zoowel van bouw als van kleur, zóó grauw en grijs, dat men, met de prachtige architectuur van onze eigen steden in de herinnering, weinig waardeering kan koesteren voor het architectonisch beeld van den Russischen, woningbouw. Moskou wordt, als het op dezelfde wijze als tot nog toe voortgaat, binnen betrekkelijk korten tijd één groote grijze en gore steenmassa, waaraan het oog weinig schoons beleeft en die, bij regenachtig weer, gelijk dit ons trof, een bepaald troosteloos en triestig effect maakt. De nieuwe steden, zooals bij Dneprostroi, aan den Dnjepr, zijn inderdaad onafzienbare en afzichtelijke huizenblokken, die eerder aan groote huurkazernes doen denken dan aan geriefelijke woningen. Men kan de Russische samenleving echter niet vergelijken bij de West-Europeesche, waarvan het beschavingspeil voorloopig nog aanzienlijk hooger staat. De nieuwe Russische woningbouw is inderdaad een reflex van het tegenwoordige beschavingsniveau der Russische samenleving, die, evenals de arbeiderswoningen, zoo goed als volkomen genivelleerd, eenvormig en eentonig is.

De vraag is, of de soort der woningen, die de bolsjewisten thans bouwen, een permanent karakter hebben, of dat zij voor korten tijd een overgansvorm zijn naar een type, dat hun steden een vriendelijker karakter zal verleenen. Erkend dient, dat zij met hun middelen hebben moeten woekeren en dat zij weinig tijd hebben gehad om de munitieuze zorg aan hun woningbouw te besteden, waartoe ruime middelen en onbeperkte tijd de gelegenheid geven. Het gevaar bestaat echter,

van sikkel en hamer