Van sikkel en hamer

11

van „Intourist" en niet vóór hij de plaats verlaat, krijgt hij zijn pas terug. Het bezitrecht op den pas is een vreugde, die de toerist slechts kent, zoolang hij zich onder het toezicht van de gidsen van „Intourist” in den trein bevindt, die hem naar een volgende stad brengt. Nauwelijks uit den trein, strekt zich de soepele, doch desniettemin streng-gebiedende hand van de vrouwelijke gids uit. De toerist gehoorzaamt.

De schrijver van deze reisindrukken heeft een poging ge-daan om aan het beperkende toezicht van ,,Intourist” te ontkomen, ten einde op eigen compas door de Sovjet-unie te zwerven en zich onbevangen een scherp beeld te vormen van den staat van zaken. Het is hem niet gelukt.

Hij had van te voren door bemiddeling van den secretaris van het Genootschap Nederland—Nieuw-Rusland, bij de Woks, het departement voor de cultureele betrekkingen met het buitenland, vergunning laten vragen voor een reis op eigen gelegenheid onder genot van de faciliteiten, waaraan de reizende journalist, vooral in een reusachtig rijk als Sovjet-Rusland, sterk behoefte heeft. De Woks verwees ons, onder getuigenis dat tegen onze komst geen bezwaar bestond, hoffelijk naar „Intourist". Een uitvoerig gemotiveerd betoog, waarom wij juist niet met Intourist wenschten te reizen: het reizen van den journalist wordt door een min of meer toeristisch gezelschap aan moeilijk overwinbare beperkingen gebonden, — bleef aanvankelijk een maand lang onbeantwoord. Uiteindelijk kregen wij het advies, ons aan te sluiten bij een studie-excursie van het genootschap Nederland—Nieuw-Rusland, dat op het punt stond onder de auspiciën van Intourist en Woks samen een reis door Rusland te maken. Daartoe moesten wij, daar de tijd drong, nolens volens besluiten.

Achteraf dient erkend, dat dit wellicht de beste oplossing was. Want op reis in Rusland kwamen wij tot de ontdekking, dat reizen op eigen gelegenheid, dus zonder de voorbereiding van Intourist, practisch zou hebben beteekend: onzekerheid van reis- en hotelgelegenheid wegens den ongeloofelijk sterken aandrang van toeristen, zoowel binnenland-sche als buitenlandsche. Maar ook tot een andere, nl. dat wie tegenwoordig in Rusland wil reizen op eigen compas, voor Nederlandsche verhoudingen bepaald een rijkaard moet zijn. Zoo hebben wij, buigend voor de harde werkelijkheid, ge