Van sikkel en hamer

12

troost de reis-in-gezelschap gemaakt. Desniettemin hebben wij te Moskou gevorscht naar de redenen, waarom wij geen duidelijk antwoord hadden ontvangen op ons verzoek om alleen en vrijelijk in Rusland te mogen rondreizen. Ook op deze vraag konden wij niet anders dan een diplomatiek-ont-wijkend bescheid verkrijgen.

De velen, die belangstellen in de vraag, of men in Sovjet-Rusland vrijelijk kan reizen en rondzien, vinden in het bovenstaande relaas het antwoord. Het onbelemmerd reizen en rondzien bestaat er thans klaarblijkelijk niet in den werke-lijken zin van het woord. De toeristen, of studenten zijn stipt gebonden aan een vooraf-opgesteld program, — wat in een moeilijk bereisbaar land als Rusland ongetwijfeld ook vele voordeelen heeft, vooral voor hen, die van de Russische taal niets verstaan, —* missen bewegingsvrijheid tengevolge van de twijfelachtige waarde van hun passen, en staan onder voortdurende controle van de klaarblijkelijk goed-geïnstru-eerde gidsen. Behoudens deze beperkingen, zijn zij, in de stad waar zij zich tijdelijk bevinden, vrij om te gaan en te staan waar het hun goeddunkt. Gevolgd worden zij stellig niet, volgens onzen indruk ook niet bespied in de hotels, waar de ambtenaren der G.P.Oe wel een oog in het zeil houden, doch naar ons van betrouwbare zijde werd verzekerd, ten aanzien van de Russen zelf.

De Sovjet-regeering is er inderdaad in geslaagd, een stroom van toeristen uit Europa en Amerika naar Sovjet-Rusland te lokken. Dezen zomer was Sovjet-Rusland niet bepaald overstroomd met buitenlanders, doch de belangstelling was tóch aanzienlijk, voornamelijk van Amerikanen en Engelschen. Uit Amerika in het bijzonder van twee categorieën: Russische emigranten van vóór den oorlog, voor wie de Sovjet-regeering de gelegenheid geopend heeft om hun Russische familieleden te bezoeken en die van deze kans een gretig gebruik maken, en Amerikaansche kapitalisten, die met eigen oogen zich van de toekomstige economische solvabiliteit van Sovjet-Rusland wenschen te overtuigen. Uit Engeland: voornamelijk van met het Russisch communisme sympathiseerenden, maar ook van lieden verbonden met het zakenleven, die hun voelhorens komen uitsteken.

De Sovjet-autoriteiten hebben getracht, en zijn er vrijwel in geslaagd, de befaamde toeristensfeer te scheppen, die men in vele groote steden van Europa gewend is en waarbij de toerist zich in zijn element gevoelt. Maar zij hebben er tevens