Russische reisschetsen

DE STRIJD TEGEN KERK EN GODSDIENST.

uit min of meer bejaarde menschen, voor het meerendeel vrouwen. De oude generatie, die sterk aan haar gebruiken hecht, vertoont de neiging zich vaster om de kerk te scharen onder den druk van het leed, dat het bolsjewisme haar aandoet.

De godsdienstoorlog wordt op het oogenblik verder beslecht op het platteland, waar de dorpskerken thans, na de verdrijving der geestelijkheid, in vele gevallen gesloten worden.

Men kan zeggen, dat de macht van de kerk in Rusland feitelijk is gebroken en dat tegenover het geloof het atheïsme met groote bewustheid heeft plaats genomen en voor het oogenblik heeft gezegevierd. Oogenschijnlijk ver-    Ingang van het Lavra-klooster te

wonderlijk is, dat de zegetocht der    Kiejef.

atheïsten zoo stormachtig is verloopen,

dat de kerk, althans de Russisch-orthodoxe kerk, zoo betrekkelijk gemakkelijk is bezweken. Ontwikkelde communisten, met wie wij het godsdienstvraagstuk

bespraken, schrijven de snelle verbreiding van het atheïsme onder het volk vooral toe aan de reactie op het verderfelijke gedrag van een figuur als die van Raspoetin en de versteening van de Russische Orthodoxe kerk. Inderdaad hebben de gedragingen van Raspoetin diepen afkeer in het volk gewekt tegen den tsaar als hoofd der kerk, doch het is zeker de innerlijke voosheid der kerk geweest, waardoor de jeugd gemakkelijk toegankelijk is gebleken niet slechts voor het communisme, doch ook voor het atheïsme. De eeredienst der Russisch-Orthodoxe kerk was bij de weelderige schittering van uiterlijke ceremonieën tot formalisme verstard, miste innerlijke geestelijke kracht doordat zij de problemen van haar tijd had vergeten en verwaarloosd. De twistpunten, waarvoor de kerk oplossing zocht, lagen niet op het terrein van de waarachtige geestelijke of sociale behoeften van haar volgelingen, doch betroffen zuiver kerkelijke formules, de spelling van de kerkboeken, de juiste wijze, waarop men een kruis moest slaan, enzoovoort. De revolutie heeft de kerk Basilius-kathedraal te Moskou.    een    stoot gegeven, waarop haar in-

83