Russische reisschetsen

Ter inleiding.

BIJ de geboorte van het bolsjewisme hebben aan zijn wieg doodbidders gestaan, die het wicht een kort bestaan voorspelden, en sedert is de voorspelling in alle landen der wereld tallooze malen, en in vele toonaarden, herhaald. Dat het bolsjewisme een gemakkelijken strijd heeft gevoerd om zich te handhaven, of dat het een gemakkelijken strijd voert om zich verder door te zetten, kan bezwaarlijk worden beweerd; dat de weg van zijn moeilijkheden reeds ten einde is, evenmin; — doch men zal zich, wanneer men de feiten aan een eerlijk onderzoek onderwerpt en het essentieele afzondert van het bijkomstige, gedwongen zien te erkennen, dat het bolsjewisme bezig is, en met groote doelbewustheid bezig is, in weerwil van alle tegenwerpingen, die denkbaar zijn en die ook wij in onze reisschetsen ontwikkelen, zijn weg te banen. Er komt inderdaad duidelijk teekening in het staatkundig beeld van Sovjet-Rusland. Er zitten groote bochten en sterke hellingen in den weg van het opportunisme, dien de bolsjewistische bewindvoerders zijn gegaan, en nog steeds gaan, doch de twee groote doelen, die het wezen van den Sovjetstaat vormen: planmatige staatsproductie en centrale distributie van goederen, zijn consequent in het oog gehouden en dichter bij hun uiteindelijke verwezenlijking gebracht. Er zullen, wanneer de Sovjetstaat zich in vrede en rust kan ontwikkelen, nog vele jaren voorbijgaan, alvorens het staatsproductie-apparaat volkomenheid heeft verkregen en geruischloos functionneert, doch de grondslag is, hoe versch ook nog, definitief gelegd en de levensvormen, die zich op dezen grondslag kristalliseeren, vertoonen reeds de teekenen van duurzaamheid.

* *

*

In dit voorwoord moge op den allervoornaamsten trek uit de bolsjewistische samenleving, voor zooveel hij West-Europa ten nauwste raakt, even het licht vallen: de productie van goederen, en de distributie van goederen. Het zou struisvogelpolitiek zijn zich te ontveinzen, dat er tusschen de bolsjewistische economie van Sovjet-Rusland en die van het Westen feitelijk een uiterst scherpe strijd gaande is, die voor een van beide stelsels beslissend is. Het Westen kent de periodieke economische crisis: ruwe verstoring van het evenwicht tusschen productie en consumptie, of distributie, met groote maatschappelijke ellende als gevolg. De crisis, waarin wij thans leven, is zeker een zeer hachelijke. Weliswaar is zij met allerlei politieke en andere moeilijkheden vermengd, doch zeker is, dat thans ook in kringen, waar dit in normale tijden niet het geval placht te zijn, zeer ernstige twijfel is gerezen aan de fundamenteele gezondheid van ons Westersch economisch leven. Het experiment in Sovjet-Rusland — wat den zuiver economischen kant ervan betreft — is daarom ook voor ons een leerschool: het moet aantoonen, of inderdaad een economisch stelsel denkbaar is, waarin een centrale macht in staat is by voortduring het evenwicht tusschen productie en consumptie in stand te houden. Blijkt het daartoe niet bij machte, dan ontvangt de staatkundige gedachte van het socialisme een

9