Russische reisschetsen

De dictatuur van het proletariaat,

HET schilderachtige Roode Plein te Moskou draagt in zijn gigantische weidschheid den stempel der romantische middeleeuwen. Het Kreml, met zijn grijze, prachtig-gekanteeelde muren, is naar zijn karakter een antieke fortificatie van het despotische rijksgezag, dat zich daar voor het met geweld neergebogen volk terugtrok en veilig waande.

Op het hoogste punt van deze vesting, die een koninklijk uitzicht geeft over Moskou — en tegen den buitenkant waarvan thans het mausoleum van Lenin steunt, — zetelt Stalin, de tweede proletarische dictator van de Unie van Sovjets. Deze dictator had zeker geen zetel kunnen kiezen, die beter aan het karakter van de functie van dictator beantwoordt dan het Kreml. Maar anderzijds kan degeen, die zich als dictator opwerpt, — want dat heeft Stalin gedaan, in tegenstelling tot Lenin, die eer tot dictator geroepen werd, — zich moeilijk onttrekken aan het bewustzijn van heerschersmacht, dat zeteling in een despotiek bolwerk als het Kreml onontkoombaar wekt. Wie, staande vóór het Kreml, opziet tegen de hooge, ongenaakbare muren, waardoor de staatsmacht als vanzelf strengst centralistisch karakter aanneemt, moet tot het scherpe besef komen dat de figuur, die daarbinnen den scepter zwaait, daar slechts kan huizen bij de gratie van zijn eigen geconcentreerde en gesloten natuur, die zich tot het Kreml niet slechts uiterlijk aangetrokken gevoelt, doch daarvoor de kenmerkende k a r a k t e r-eigenschappen bezit. De dictaten, die Stalin over het Russische volk afkondigt, komen ongetwijfeld van den maat-schappij-hervormer, den principieelen communist, den fanatieken bolsjewist, doch in diepste wezen komen zij uit het Kreml van den despoot. Uit het brein van den barren heerscher, die in het Kreml, zij het niet naar den cere-monieelen vorm, dan toch volgens de practijk — en zeker in de oogen van het gewone volk, — troont.

Want hij komt, gelijk een echt heerscher, niet, of vrijwel nooit, buiten de zware wallen van zrjn ontzagwekkende vesting.

Stalin is de incarnatie van de dictatuur van het proletariaat.

Wat is de dictatuur van het proletariaat, en welken vorm neemt zjj in de practijk aan?

De dictatuur van het proletariaat is de gewelddadige overheersching van een politieke minderheid, die er naar streeft de klassentegenstellingen in Sovjet-Rusland volkomen op te heffen. Haar duur is volgens de regelen der Marxistische leer van tijdelijken aard: de dictatuur vervalt, en mét haar de staat als uitdrukking van een overheerschende klasse in de maatschappij, zoodra de klassentegenstellingen feitelijk en ideologisch zjjn vernietigd. Dit is natuurlijk de theorie: het t ij d s t i p van de opheffing van de dictatuur is volkomen onzeker en wordt door heel andere machten dan een theoretische constructie bepaald. Zeker is, dat de dictatuur in Sovjet-Rusland de hardste is, die men 60