Russische reisschetsen

HET VIJFJARENPLAN.

economische ontwikkeling, waarvoor West-Europa en Amerika een kleine honderd jaar noodig hadden, voor Rusland in een periode van vijf, of tien jaar, tot stand te brengen, den staat in geforceerden pas economisch te consolideeren.

Een levendige illustratie van deze gedachte vormen de groote wandkaarten, die men in sommige bureaux te Moskou vindt, waarop Rusland in geëxploreerden staat wordt voorgesteld en het land in zijn rijke verscheidenheid van grond- en delfstoffen is afgebeeld. De potentieele economische rijkdom van het reusachtige grondgebied van Rusland heeft tot den geest van de bolsjewisten gesproken, evenzeer als tot hun voorgangers, zij het op andere wijze, doch even sterk uit de zucht naar de staatsmacht.

* * *

Desniettemin heeft het Vijfjarenplan een volstrekt-eigen karakter. De volledige naam van dit plan is: Vijfjarenplan van Socialistischen Opbouw.

De bolsjewisten, die het plan aan de wereld met — in vele opzichten gerechtvaardigden — trots voorhouden, kenschetsen het als een stuk socialistische Planwirtschaft. Het is hier de vraag, wat men onder socialistische Planwirtschaft verstaat. Van werkelijke Planwirtschaft, in den zin van een mathematisch onaantastbaar plan, dat op hechte pijlers steunt, zooals de orthodoxe Marxisten zich de voorziening van een perfecte samenleving denken, kan hier bezwaarlijk sprake zijn. Het is niet een plan, dat, rustend op een hoog technisch-industrieel niveau, als het onwrikbaar fundament van den staat, in de behoeften van zijn burgers voorziet op zoodanige wijze, dat het belang van elk hunner voldoende tot zijn recht komt, gelijk het doel is van socialistische Planwirtschaft. Voorloopig is het niet anders dan een goed-gevuld schema, dat als taak heeft het leggen van het fundament zelf, waarop de vestiging van een communistischen staat eerst mogelijk zou zijn. Het Vijfjarenplan is derhalve inderdaad een zoo goed mogelijk georganiseerd program tot het bouwen van een sterken modernen staat, uitgerust met de technische en industrieele instellingen, die Europa en Amerika reeds bezit.

Ofschoon het Vijfjarenplan zooveel mogelijk rekening houdt met factoren, die binnen den gezichtskring vallen, zoo is gebleken dat er bij den tegenwoor-digen stand van het vraagstuk zooveel onzekere factoren zijn, dat de grondslag ervan in den loop van den tijd aanzienlijk moest worden gewijzigd en het onderling verband ervan aanzienlijk is verstoord. Afgescheiden van de principieele vraag, of er inderdaad een staatkundig verband mogelijk is, waarin met wiskunstige zekerheid productie- en consumptiekrachten tegen elkaar kunnen worden afgewogen, zoo staat vast dat de onzekerheid van verscheidene factoren schuilt in de achterlijkheid der Russische samenleving, waaraan de bolsjewistische regeering eischen stelt, aan welke deze vooralsnog niet kan voldoen.

Zoo gaat het plan, niet op grond van de feitelijke resultaten van een geves-tigden en terdege bekenden bedrijfsgrondslag, doch louter op grond van een fantastisch economisch desideratum, uit van regelmatige verlaging van de productiekosten met bepaalde percentages. Zoo rekent het, niet op grond van de capaciteit van goede onderwijsinstituten en voorradige technische krachten, doch alleen op grond van speculatieve economische plannen op bepaalde aantallen technici en geschoolde arbeidskrachten. Zoo blijft het in gebreke, te voorzien in een der voornaamste voorwaarden voor de uitvoering van de economische plannen, nl. behoorlijke transportmiddelen. Doch ook in zijn geheele kapitaalsrekening is het volstrekt avontuurlijk, daar het ten aanzien van zijn financieele verhouding tot het buitenland, waarvan Sovjet-Rusland sterk afhankelijk is voor zijn kapitaalsvoorziening, eiken vasten grondslag ontbeert.

In deze omstandigheden te spreken van socialistische Planwirt -

19