Russische reisschetsen

ECONOMISCH TOERISME IN SOVJET-RUSLAND.

gidsen zijn bijna alle jonge vrouwen, die hun talen in vele gevallen goed spreken.

Openstelling van de grenzen der Sovjet-unie voor den buitenlander betee-kent niet, dat hg daar op eigen gezag vrijelijk kan rondzwerven. Zelfs niet voor degenen, die in Sovjet-Rusland te boek staan als de „vrienden van Sovjet-Rusland”. Het bezoek aan, en het oponthoud in Rusland is, hoe wijd de grenzen zelf thans ook openstaan, toch aan zeer scherp toezicht gebonden. Niemand wordt toegelaten, of hij moet van te voren een lange lijst met vragen invullen, o.a. omtrent zijn schoolopleiding, zijn maatschappelyken staat, zijn maatschappelijke herkomst, het doel zijner reis. Niemand verwijlt in Rusland zonder dat van uur tot uur wel niet zijn gangen worden bespied, doch de plaats van zijn oponthoud toch altijd en terdege wordt gekend. Zoodra hg in een stad aankomt, is hj verplicht zijn pas af te geven aan het bureau van „Intourist”, en niet vóór hij de plaats verlaat, krijgt hg zijn pas terug. Het bezitrecht op den pas is een vreugde, die de toerist slechts kent, zoolang hij zich onder het toezicht van de gidsen van „Intourist” in den trein bevindt, die hem naar een volgende stad brengt. Nauwelijks uit den trein, strekt zich de soepele, doch desniettemin streng-gebiedende hand van de vrouwelijke gids uit. De toerist gehoorzaamt.

De schrijver van deze reisindrukken heeft een poging gedaan om aan het beperkende toezicht van „Intourist” te ontkomen, ten einde op eigen compas door de Sovjetunie te zwerven en zich onbevangen een scherp beeld te vormen van den staat van zaken. Het is hem niet gelukt.

Hg had van te voren door bemiddeling van den heer A. J. Prins, den secretaris van het Genootschap Nederland—Nieuw-Rusland, bij de Woks, het departement voor de cultureele betrekkingen met het buitenland, vergunning laten vragen voor een reis op eigen gelegenheid onder genot van de faciliteiten, waaraan de reizende journalist, vooral in een reusachtig rijk als Sovjet-Rusland, sterk behoefte heeft. De Woks verwees ons, onder betuiging dat tegen onze komst geen bezwaar bestond, hoffelijk naar „Intourist”. Een uitvoerig gemotiveerd betoog, waarom wij juist niet met Intourist wenschten te reizen: het reizen van den journalist wordt door een min of meer toeristisch gezelschap aan moeilijk overwinbare beperkingen gebonden, — bleef aanvankelijk een maand lang onbeantwoord. Uiteindelijk kregen wij het advies, ons aan te sluiten bij een studie-excursie van het genootschap Nederland—Nieuw-Rusland, dat op het punt stond onder de auspiciën van Intourist en Woks samen een reis door Rusland te maken. Daartoe moesten wij, daar de tijd drong, nolens volens besluiten.

Achteraf dient erkend, dat dit wellicht de beste oplossing was. Want op reis in Rusland kwamen wij tot de ontdekking, dat reizen op eigen gelegenheid, dus zonder de voorbereiding van Intourist, practisch zou hebben beteekend: onzekerheid van reis- en hotelgelegenheid wegens den ongeloofelijk sterken aandrang van toeristen, zoowel binnenlandsche als buitenlandsche. Maar ook tot een andere, nl. dat wie tegenwoordig in Rusland wil reizen op eigen compas, voor Nederlandsche verhoudingen bepaald een rijkaard moet zijn. Zoo hebben wij, buigend voor de harde werkelijkheid, getroost de reis-in-gezelschap gemaakt. Desniettemin hebben wij te Moskou gevorscht naar de redenen, waarom w(j geen duidelijk antwoord hadden ontvangen op ons verzoek om alleen en vrijelijk in Rusland te mogen rondreizen. Ook op deze vraag konden wij niet anders dan een diplomatiek-ontwijkend bescheid verkrijgen.

De velen, die belangstellen in de vraag, of men in Sovjet-Rusland vrijelijk kan reizen en rondzien, vinden in het bovenstaande relaas het antoord. Het onbelemmerd reizen en rondzien bestaat er thans klaarblijkelijk niet in den werkelijken zin van het woord. De toeristen, of studenten zijn stipt gebonden aan een vooraf-opgesteld program, — wat in een moeilijk bereisbaar land als Rusland ongetwijfeld ook vele voordeelen heeft, vooral voor hen, die van de

13