Een volk bouwt zijn huis

DE PAN-ARABISCHE GEDACHTE.

voorschijn en hielden te Parijs een conventie, waar de Arabieren uit het Noorden zichtbare gestalte gaven aan hun beweging. De beweging ontbeerde echter een figuur, die in de geheele Arabische wereld onbetwist gezag had. Deze figuur was Sjerif Hoessein, de toenmalige emir van Mekka, die bovendien het aureool had van afstammeling te zijn van den Profeet en de faam van een moderne opvoeding te hebben genoten te Stamboel. Om deze beide redenen verkreeg hij de voorkeur boven een Ibn Saoed of den Imam van Jahia.

In den wereldoorlog van 1914 zagen de Arabieren hun groote kans, toen de belangen der Geallieerden en die der Arabieren schenen samen te vallen. Opmerkelijk is, dat de onderhandelingen met Sjerif Hoessein, die zich steeds als een trouw onderdaan van den Turkschen sultan had gedragen, aanvankelijk traag verliepen, doch eerst tot een militair bondgenootschap leidden toen de Turken in Januari 1916 de fout begingen, 15 Arabische leiders, in Syrië gevangen genomen, wegens hoogverraad op de openbare pleinen van Damascus en Beiroet te doen executeeren. Hoesseins proclamatie van eenheid van en vrijheid voor de Arabieren, ongeacht sociale tegenstellingen of religieuze verschillen, had inderdaad tot gevolg, dat het nationaal bewustzijn een krachtigen stoot kreeg, dat de gedachte van een groot Arabisch Rijk plotseling reëele beteekenis verkreeg. Hoessein bleek echter niet voor zijn grootsche taak berekend, of juister wellicht, de politieke voorwaarden waren in de Arabische landen in werkelijkheid niet voorhanden om aan de gedachte ook concreten vorm te verleenen. In ieder geval bleek Hoessein niet in staat het spel, dat Engeland en Frankrijk samen achter zijn rug speelden en dat uitliep op het geheime verdrag-Sykes—Picot van 1917, waarbij Syrië, Irak, Palestina en Transjordanië van het Arabische Rijk werden losgeweekt, te bevroeden, noch het, toen de snoode plannen aan het licht kwamen, te verijdelen, al weigerde hij ook later het Vredesverdrag met de Geallieerden te teekenen.

* * *

De trouweloosheid van Engeland tegenover de Arabieren heeft in de Arabische wereld natuurlijk groote teleurstelling gewekt en verslagenheid veroorzaakt en aan de Arabische zaak een grooten slag toegebracht, daar zoowel Engeland als Frankrijk, door de instelling van verschillende regeeringen en de begunstiging van bepaalde minderheden, op verdeeldheid onder de Arabieren speculeerden. Zij heeft in de Arabische wereld den tegenstanders van Hoessein wapens tegen hem in de hand gegeven.

Zijn groote natuurlijke tegenstander was de Wahabietenkoning Ibn Saoed, die reeds in 1905 en 1913 met succes tegen de Turken was opgetreden. Hoessein maakte bij zijn getaand gezag, in 1924 de politieke fout, dat hij zich opwierp als de erfgenaam van het Kalifaat, hetwelk de Kemalistische regeering met den val van den sultan van Turkije in den ban had gedaan. Ibn Saoed heeft van deze politieke fout gebruik gemaakt om Hoessein den stoot toe te brengen, waarop hij reeds lang broedde. De nabuurschap van Hoessein in den Hedzjaz en die van Feisoel en Abdoellah, de twee zonen van Hoessein, die Engeland op de tronen onderscheidenlijk van Irak en Transjordanië had geplaatst ter apaiseering van Hoessein en ter pacificatie van de Arabische wereld, was Ibn Saoed te benauwd. De roemrijke geschiedenis der Wahabieten, die ruim honderd jaar geleden de heerschers in den Hedzjaz waren geweest, zweefde hem voor den geest. Hij slaagde er in, in de op de grens levende Bedoeïnenstammen het religieuze fanatisme te doen opvlammen, hen voor den Ichwan te winnen, en met hun hulp Hoessein van den troon te verjagen. De Hedzjaz werd ondergeschikt aan Nedzjd, Ibn Saoed liet zich tot koning uitroepen.

Ibn Saoed nam de erfenis van Hoessein over: in hem kreeg de gedachte van de vrijheid van Arabië een nieuwe, veel krachtiger, en voor de Britten veel

83