Een volk bouwt zijn huis

BRITSCHE BELANGENPOLITIEK.

uit de handen der Turken op hun oorspronkelijke dragers wenschten te zien overgaan.

De aanspraken der Franschen maakten echter inbreuk op de Engelsch-Arabische overeenkomst, en bij de afweging van deze Fransche aanspraken stortte het brooze theoretische Arabische rijksgebouw gemakkelijk ineen. Frankrijk, dat oorspronkelijk op Syrië integraal beslag wilde leggen, hetgeen voor de Britsche belangen aan het Suezkanaal, evenals voor den aanleg van een weg van het Suezkanaal naar de Perzische Golf, te riskant was, moest genoegen nemen met het Noordelijk deel ervan. Palestina werd tusschen Egypte en Fransch Syrië ingeschoven als een gebied, dat met het karakter van Heilig Land onder internationaal bestuur zou komen en waarin Groot-Brittannië slechts de havens van Haïfa en Akko zou behouden, met het recht vandaar een spoorweg naar Mesopotamië aan te leggen. Groot-Brittannië had nl. het Zuidelijk deel van Mesopotamië met Bagdad opgeëischt. Ook Transjordanië werd tusschen Egypte en Syrië ingeschoven.

Veranderingen in de politieke constellatie gaven Groot-Brittannië de gelegenheid, met de Balfourverklaring in 1917 Palestina direct in de Engelsche invloedssfeer op te nemen. Gelijk Frankrijk zijn politieke plannen in den Libanon met zijn protectoraat over de Maronnieten rechtvaardigde, zoo vond Groot-Brittannië in zijn protectoraat over de Zionisten een rechtvaardiging voor z ij n politieke doeleinden in Palestina. De conferentie der geallieerde mogendheden van San Remo in 1920 deed de rest; zij bevredigde den gewekten honger geheel: Frankrijk strekte zijn mandaat over geheel Syrië uit, Groot-Brittannië over geheel Irak, Transjordanië en Palestina. De Arabische eenheidsbeweging, die Groot-Brittannië uit politieke motieven op een bepaald moment in het gevlij was gekomen, doch welke tenslotte voor de Europeesche mogendheden in het Naburige Oosten een groot gevaar inhield, was aldus vernield, althans verbrokkeld en onschadelijk gemaakt.

Groot-Brittannië heeft daarmede een politieken slag geslagen van den eersten rang. In de eerste plaats verkreeg het de feitelijke beheersching van het Suezkanaal zoowel in het Westen als in het Oosten. Ten tweede verkreeg het een versterking van zijn strategische positie in het Oostelijk deel van de Middellandsche Zee, waar het eiland Cyprus reeds een rol van beteekenis vervulde. Ten derde verkreeg het de oppermacht in het gebied, dat ligt tusschen de Middellandsche Zee en de Perzische Golf, hetgeen met het oog op Engelands positie in Indië van groot belang is. Ten vierde kreeg het in de van de Britten afhankelijke Zionisten tegen de Arabieren natuurlijke politieke bondgenooten, die de positie der Britten in bepaalde gevallen belangrijk kunnen versterken, gelijk in den oorlog tegen de Turken is gebleken.

Neemt men de practische politiek van Groot-Brittannië in het Naburige Oosten in oogenschouw, dan ziet men duidelijk, dat Groot-Brittannië een voortreffelijk gebruik maakt van de nieuwe positie, waarin de groote oorlog het heeft geplaatst. Het is bezig het Naburige Oosten geheel in te richten op zijn rijkspolitiek en, met Bagdad als centrum, doeltreffende en snelle verbindingen tot stand te brengen tusschen Europa, Azië en Afrika. Groot-Brittannië werkt aan de verwezenlijking van plannen, die aanvankelijk de Duitsche wereldpolitiek en de Turksche pan-Islamietische politiek moesten dienen: de Bagdadspoorweg en de Hedzjazspoorweg. Het kaartje, dat hiernevens wordt afgedrukt, moge daarvan een denkbeeld geven.

Wat deze spoorwegen beteekenen voor de economische ontsluiting van het binnenland van Midden-Azië, behoeft met de koloniale geschiedenis voor oogen wel geen nadere toelichting. Wie van deze economische ontsluiting het meest zullen profiteeren, de Joden in Palestina of de Britten, daarover zal de toekomst beslissen; doch voor het oogenblik staat voor Groot-Brittannië de

75