Een volk bouwt zijn huis

ENGELAND HOOFD VAN JUT.

elke gouverneur, die zich genoopt zag zich uit te spreken over de uitoefening van het mandaat ten aanzien van de Joden, deed met de soepele diplomatieke formuleering, waarin de Britten meester zijn, doch ondubbelzinnig, uitkomen, dat Groot-Brittannië de belangen der Zionisten in het oog hield met strikte inachtneming van die der Arabieren. Bij de Zionisten heeft zich echter de sterke neiging ontwikkeld, uit het mandaat de stipuleeringen naar den voorgrond te schuiven, die de belangen van het Zionisme kunnen dienen, en de bepalingen, die de Arabische belangen op het oog hebben, te verwaarloozen. Zij gaan daarbij uit van de opvatting, dat zoowel in de Balfourverklaring als in het mandaat de vestiging van het Joodsch Nationaal Tehuis op den voorgrond staat en derhalve primair is. Zij vinden in de bepalingen van het mandaat ook aanleiding tot de opvatting, dat de mandataris verplicht is, niet slechts passief, doch ook actief mede te werken, — in ieder geval actiever en op ruimer schaal dan het geval is, — tot versterking van het Joodsch Nationaal Tehuis.

Onder de Zionisten bevinden zich verscheidene stroomingen, die al naar gelang van temperament en inzicht oog hebben, hetzij voor de dualistische stipuleeringen van het mandaat, hetzij voor de verhoudingen en omstandigheden, waaronder de Britsche regeering uitvoering moet geven aan de mandaatsbepa-lingen voorzooveel de Zionistische belangen betreft. Dr. Weizmann, de vroegere leider der Wereldorganisatie, heeft altijd als schrander politicus en tacticus scherp oog gehad voor de complicaties, waarmede de mandaatpolitiek te kampen heeft. In Palestina zelf is echter een voortdurende wrijving waar te nemen tus-schen het Jewish Agency, den politieken vertegenwoordiger der Wereldorganisatie, en de Joodsche bevolking eenerzijds, en de Engelsche mandaatregeering anderzijds. Ofschoon erkend moet worden dat de gematigde groepen der Zionisten streven naar een zekere toenadering tot de Arabieren, zoo oefenen zij, onweder-staanbaar gedreven door hun ideaal, van Palestina een onvervreemdbaar en onoverwinnelijk Joodsch domein te maken, onophoudelijk druk uit op de Britsche regeering om de banden der mandaatsbepalingen te vieren. Geen enkele gouverneur heeft het den Zionisten totnogtoe naar den zin kunnen maken. Herbert Samuel niet, omdat hij zijn onpartijdigheid tegenover de Arabieren ostentatief moest bewijzen, Sir John Chancellor niet, die te veel bureaucraat was, Lord Plumer niet, die te zeer sabelsleeper was. Sir Arthur Wauchope mag zich verheugen in een zekere achting, — maar meer niet. Het mandaatbewind van zijn kant vindt de Joden lastig en nog eens lastig, en maakt hun tot grief, dat zij geen besef hebben van de moeilijkheden, waaronder de Engelsche regeering het mandaat heeft te vervullen. De Engelsche bestuursamtenaren hebben het inderdaad niet gemakkelijk.

De Arabieren gaan wat het mandaat betreft, veel verder dan de Joden. Zij zeggen eenvoudig:    wij erkennen geen mandaat. Practisch gesproken is dat

natuurlijk onjuist; want zij leven evenals de Joden naar de aanwijzingen van de Britsche regeering. Maar vast staat, dat zij van den beginne af aan tegen het mandaat hebben geopponeerd en geprotesteerd. De Arabieren leggen den Britten ten laste, dat dezen verraad hebben gepleegd. In Januari 1916 is tusschen Groot-Brittannië en Sjerif Hoessein n.1. een overeenkomst gesloten, hierop neerkomende dat de Arabieren zich aan de zijde der Geallieerden in den oorlog begaven tot het verdrijven van de Turken, de bondgenooten der Centrale Mogendheden, uit Palestina, en dat de Britsche regeering daartegenover op zich nam mede te werken tot de „vorming van een Arabisch Rijk, volkomen onafhankelijk in zijn binnenlandsche en buitenlandsche zaken, in het Oosten begrensd door de Perzische Golf, in het Westen door de Roode Zee, de Egyptische grens en de Middel-landsche Zee, in het Noorden door de grenslijnen der villajets Aleppo en Mosoel tot Euphraat en Tigris en verder tot aan de Perzische Golf”. In Mei 1917 kwam tusschen Frankrijk en Engeland een geheim verdrag tot stand, het verdrag-Sykes-70