Een volk bouwt zijn huis

OP WEG NAAR HET BELOOFDE LAND.

gebleven, blootstaande aan de willekeur van een meerderheid, als de omstandigheden daartoe leiden. De Joodsehe nationale idee heeft een pnweerstaanbaar beroep op dezen fabrikant gedaan, en hij tracht reeds bij het neergaan der jaren zijn existentie nog over te brengen naar Palestina. „Vrede, *3at is nog het eenige wat ik in mijn leven verlang.”

De jonge studenten — flinke, heldere koppen — zijn minder beschouwend. Zij huizen in de derde klasse vaak te midden van orthodoxe Poolsche Joden, die van het tusschendek komen overwippen en zich verdiepen in de oude Hebreeuwsche literatuur. Ook vele andere passagiers beoefenen het Hebreeuwsch ter voorbereiding van hun vestiging in Palestina. Des avonds gaat het in de eenvoudige, maar goed-verzorgde zaal der derde klasse in het onderste deel van het schip vroolijk toe: er wordt |gemusiceerd, de kaarten komen op tafel, ook het schaakbord, een paar donkere Poolsche meisjes brengen met hun hartstochtelijke stemmen spanning in de sfeer, die wat van het geïmproviseerde cabaret heeft.

De studenten bleken nog bezield met het wantrouwen, dat zij in Duitschland hebben opgedaan. „Blijft u in Palestina?” Geen rechtstreeksch antwoord, maar een vorschend: „Wie so ?” Ik voelde en begreep hun wantrouwen tegenover den vreemdeling, maar het ijs was spoedig gebroken. Zij waren op verkenning uit. Hun bleef niet anders over. Een toekomst hadden zij in Duitschland niet meer. Geen enkele Jood. Honger en de dood grijnsden hun tegemoet. Iedereen die wat bezit maakt het te gelde. Verder: de leegte. Een andere oplossing dan Palestina was er voor de Duitsche Joden niet, wilden zij zich redden. „Wij hebben den troost, dat wij nu meteen eens een uitstapje naar Zwitserland hebben kunnen maken.” Een lachje. „Zie zoo, u kunt ten minste nog lachen”. — „Ja, wij hebben zoo lang niet gelachen, en wij moeten nu lachen, omdat wij het niet-lachen niet langer kunnen uithouden.” De lach dezer jonge Joden is vermengd met bitterheid. Zij koesteren een vurigen haat tegen het regiem van Hitler, — maar ook tegen de sociaal-democraten, die den moreelen moed misten om in een kritiek uur hun macht in de weegschaal te werpen. „Geen tram had te Berlijn meer gereden, geen fabriek meer gewerkt, als de sociaal-democratische leiders het parool der algemeene werkstaking maar hadden uitgegeven. De leiders waren voor hun taak niet berekend.” Instemming bij de andere studenten. Een hard oordeel uit de monden dezer jonge menschen, die tevergeefs mismoedig naar uitkomst zochten in een benard uur.

Voor de meesten aan boord van de „Italia” is de tocht naar Palestina in werkelijkheid een bange verkenningstocht, met hoop en vrees gelijk verdeeld.

7