Een volk bouwt zijn huis

DE ARABISCH FELLAH.

gebracht. Daar worden de door de schroeiende zon broos geroosterde korenhalmen met de antieke dorschslede verpulverd, zoodat de korrels vrijkomen. Man of vrouw besturen van deze dorschslede rechtop staande het span ossen, of den os en den ezel, die dagenlang de slede in een-en-denzelfden stompzinnigen korten cirkelgang knisterend door het graan jagen. Bij de Joden was het samenwerken van os en ezel als twee dieren des velds van ongelijke krachten, verboden. „Gij zult niet ploegen met eenen os en met eenen ezel tegelijk”, staat in Deuteronomium. De Arabier laat ook den langbeenigen kameel en den kortbeenigen ezel naast elkaar gaan. De kameel schrijdt, de ezel draaft. Na het dorschen werpen vrouwen in haar ruime bonte gewaden koren en kaf saam in eeuwigdurend hoozen de lucht in, waar het kaf verstuift in den zoelen wind, net zoolang totdat het koren in een grooten hoop nagenoeg zuiver ligt. Bij het scherpe licht van de zon een prachtige demonstratie van natuurlijk arbeidsrhythme, bekorend door zijn weldadigen rustieken eenvoud. Het door de Arabieren toegepaste landbouwproces is economisch echter niet meer verantwoord zoowel wegens het opdringen van kolonisten met Westersche energie en moderne gereedschappen, als wegens de wereldgraan-crisis, die ook den Arabischen fellah economisch zwaar getroffen heeft.

De Arabische grondverhoudingen zijn even primitief als de werkmethoden. De rn o e s j a, de dorpsgemeenschap, is in het algemeen de verhouding, waarin de landbouwende dorpsbevolking leeft. Ieder deelhebber bezit zijn eigen aandeel in den dorpsgrond, doch heeft geen bezitsrecht op eenig deel van den bodem: het dorp in zijn geheel behoort aan de eigenaars in hun geheel. Het individueele aandeel wordt gewoonlijk uitgedrukt in bepaalde maten: een aandeelhouder kan een f e d a n bezitten, een gebied zoo groot, dat een koppel vee het in één dag tijds kan ploegen, of een kar at, 1/12 van het geheel, of een s e h e m, eveneens een fractie van het geheel.

Al deze maten vertegenwoordigen een onverdeeld gedeelte van het geheel. Als regel heeft om de twee jaren, door het lot, een herverdeeling plaats van de individueele aandeelen in den bodem. Dit stelsel van herverdeeling houdt de ontwikkeling van den bodem tegen, daar geen fellah overgaat tot bemesting of verbetering van zijn deel, dat over twee jaar in de handen van een anderen fellah valt. Het stelsel van de moesja is bron van voortdurende klachten onder de fellahin. Er is een sterk uitgesproken streven om den grond definitief te verdeelen. De cijfers wijzen uit, dat terwijl in 1923 in de dorpen van Palestina nog 56 pet. der fellahin het moesjastelsel omhelsden en 44 pet. van den bodem definitief verdeeld was, in 1930 nog maar 46 pet. van den dorpsgrond moesjagrond was en 54 pet. m a f r o e z, of verdeelde bodem.

Zoolang traaitioneele verhoudingen het economische leven van den fellah beheerschten, en zijn vlakke zelfgenoegzaamheid de vraag van een mogelijke verheffing van zijn levensstandaard nog niet aan de orde stelde, was deze eigendomsverhouding met haar primitieve communistische instelling een onveranderlijke vastheid. Met het binnendringen van nieuwe sociale en economische begrippen in de wereld der fellahin, zijn ook hun behoeften gegroeid, en gevoelen zij de oude grondeigendomsverhoudingen als een knellende belemmering voor de bevrediging van hun persoonlijke behoeften.

In 1930 behoorde 63.9 pet. van den bodem aan dorpsleden, 19.6 pet. aan grootgrondbezitters, 10.1 pet. werd bewerkt door pachters, 6.4 pet. bestond uit bebouwbaren, doch niet bebouwden grond. De landelijke bevolking, die voor het allergrootste deel uit fellahfamilies bestaat, vormt bijna tweederde deel van de totale bevolking des lands. De Arabische dorpsbevolking werd in November 1931 vastgesteld op 540.000 zielen, het aantal familiën in de Arabische dorpen wordt op grond van deze cijfers geschat op 85 a 90.000.

Het leven van den fellah in de dorpsgemeente, gelijk dat van den eigen boer

46