Terug uit de Hel van Buchenwald

marsch waren gestuurd ter evacuatie. Wij wisten, wat het lot van de meesten onzer zou zijn, als wij daartoe zouden worden opgecommandeerd. Wij wisten, dat de S.S.-leiding in slaat zou zijn ons allen af te maken en het kamp te vernietigen, vanwege het niet opkomen van de 46 en het onderduiken van een groot aantal joden. Deze dingen toch zouden ónmogelijk zijn geweest, wanneer niet het heele kamp had meegewerkt.

En toch, uiterlijk hielden wij ons kalm. Vooral zij, die er van op de hoogte waren, dat het kamp niet van wapens verstoken was. En velen rekenden ook met de mogelijkheid, hoe gerirg dan. van verschil van meening tusschen de W.hrmacht in de kazernes cn de S S. In ieder geval stond vast: we zouden ms niet laten cvacueeren.

Op den voorgeschreven tijd gingen wi) naar bed. Van slapen was geen sprake. Ieder oogenblik konden de om het kamp heen opgesteids mitrailleurs beginnen te vuren Ook was een tractalie op wal axlra-bommen niet uitgesloten. Alle 50 blokken hadden bijzondere wachten uitgezet. Om tien uur 's avonds verschenen er twee S S.-artsen in ons blok, die het commando gaven, dat alle zieken en zwakken onmiddellijk moesten opstaan om onderzocht te worden. Daarmee stond voor ons vast: de commandant laat ondanks zijn mooie praatjes toch evacueeren. Verder was er geen twijfel aan wie niet op eigen beenen mee kon marcheercn, zou achterblijven om 'e worden afgemaakt.

Om één uur 's nachts werden alle Blockchefs opgeroepen om bij de Arbeidsbeurs te verschijnen Er was haast bij. Het commando luidde: looppas!

üm twee uur kwam men de slaapzalen binnenslormcn. Allen direct opstaan cn alles pakken! Evacuatie! Waarschijnijk naar Dachau. In ieder geval het eerste stuk narcheeren e« misschien onderweg in treinen. Brood kan niet worden verstrekt, want er is niets.

Wij staan onmiddellijk op. Er woidt weinig gezegd. Wij kijken elkaar alleen maar aan en beginnen met aankleeden en pakken Straks zullen wij wel verder zien. Algesproken was en bleef; wij zuiien ons met laten evacueeren.

Van vier uur 's morgens af stonden wij gereed. Dat wil zeggen, wij hadden onze rugzakken gepakt en den deken er bovenop gerold. De heele manoeuvre was op zichzelf al een dwaasheid. Niet 1 % van de gezonden zou in staat zijn bepakt eenige dagen te marcheeren. Maar wij waren ook nog niet weg.

Intusschen komt er juist om vier uur weer een nieuw G S fil-transport binnen, weer met veel dooden en zieken. Het is een ellendig intermezzo, maar het brengt ontspanning. De S.S. staat n.1. niet toe. dat de gevangenen zoo’n terugkeerend transport van nabij onder de oogen krijgen,

27