Terug uit de Hel van Buchenwald

onschadelijk maken van de kampleiders. Een aantal van hen werd daarom van revolvers voorzien,

In het kamp werd n.1. een arsenaal aangehouden, dat zorgvuldig aan het inzicht van de administratie onttrokken bleef.

Vaststond o.m., dat een eventueele massamoord met het afmaken van den Heer commandant zou beginnen.

En nu gebeurde iets, waar niemand het flauwste vermoeden van had gehad. De commandant deed de bijeenkomst in de bioscoopzaal een platonische liefdesverklaring. Hij deelde mee (alsof wij dat niet eerder geweten hadden dan hij) aat de Amerikanen Thüringen hadden bereikt ea dat er dus rekening mee moest worden gehouden, dat ook Wcimar ea Erfurt spoedig aan de beurt zouden komen.

De commandant nu stond op het standpunt, dat het zijn plicht jegens de brave gevangenen in het kamp was, dat Buchenwald, onder den rook vaa Weimar gelegen, in goeden staat en orde aan de Amerikanen moest worden overgedragen. Van een evacueering, die heel veel dooden zou kosten, wilde de humaanvoelende commandant niets weten.

Als het oogenblik daarvoor was aangebroken, zou hij de leiding van kamp en gevangenen overdragen aan den Kamp-Oudste Nr. I.....een ge

vangene.

Zijn gasten in de bioscoopzaal wisten niet. wat zij hoorden. Een deel zijner toehoorders gelooide, dat de commandant het eerlijk meende. Nooit had hij zoo oprecht, zoo van mensch tot mensch, zoo van hart tot hart gesproken. Een ander deel nam zijn goede trouw aan met het voorbehoud: als er straks van hoogerhand een andere opdracht wordt gegeven, dan zal de commandant zich van al zijn toezeggingen ontslagen achten.

En weer een ander deel van de bezoekers was de meening toegedaan, dat het principieel ontoelaatbaar is op hel woord van een Nazi af te gaan, en wel op den goeden grond, dat zij sedert 1933 nooit anders hebben gedaan dan de menschen beliegen en bedriegen.

De woordbreuk op 5 April.

Reeds den volgenden dag pleegde de commandant woordbreuk. Om twee uur liet hij bekendmaken, dat alle joden — en dat waren er duizenden — tegen 5 uur op de appèlplaats moesten aantreden. Zij zouden met niet genoemde bestemming op transport worden gesteld.

Het was ieder onmiddellijk duidelijk: de joden zouden worden afgemaakt. Werden de Moffen ook verslagen — met welke mogelijkheid zelfs de domsten hunner de laatste 14 dagen rekening hielden — al zouden de illusies van een duizendjarig Rijk met wereldheerschappij ook in rook opgaan, al moest het met S.S.-getatoueerde Duitsche uitschot ook op de

24