Terug uit de Hel van Buchenwald

Toen de oorlog op zijn eind ging loopen, waren wij precies op de hoogte van de vorderingen der Geallieerde legers in Duitschland, Wij zouden trouwens geen goede illegale werkers zijn geweest, als ook in het kamp het illegale werk niet zou zijn voortgezet. En dus bezat Buchenwald een illegale zender en ontvangstation. Wij bezaten nog veei me<;.

Het was ons dus op de streep af en als het ware van uur tot uur bekend, tot hoever de Amerikanen en de Russen ons waren genaderd. Wij vingen de radio-uitzendingen van Moskou, de B.B.C. London en Radio Oranje op. Wij waren op de hoogte van wat er in Nederland gebeurde. En doordat wij wisten, waar de S.S. en waar wij aan toe waren, stond het bij ons vast, dat, hoe het ook liep, ons leven in ieder geval duur verkocht zou worden.

Op dezen tweeden Paaschdag hadden wij bij slecht weer avondappèl. Er waren ’s middags en in den nacht daarvóór groote transporten teruggekomen. Men had 700 dooden en ontzettend veel zieken uitgeladen. Dooden en levenden moeten bij het opmaken van het appèl-totaal kloppen. Waarschijnlijk waren er bij dit transport meer dooden afgeladen dan er geteld waren bij het bergen der overledenen. En daardoor duurde het meer dan vier uur voor het appel was afgeloopen. Al dien tijd moesten wij staan en d^:en geheelen dag hadden wij nog geen kruimel brood in den mond gehad. Door het wegbombardeeren van onze bakkerij in Erfurt was er stagnatie gekomen in onze broodvoorziening.

Wij waren geladen!

Vóór de commandant het bevel gaf „inrukken”, deed hij een merkwaardige mededeeling. Te beginnen met 3 April zouden de werkcommando’s om 4 uur worden beëindigd.

Sommigen dachten; aha, ze zitten nog slechter in hun werkmateriaal en daarom moeten ze den arbeidsdag wel verkorten. Er waren er ook. die begrepen, dat op dezen derden April de strijd op leven en dood zou beginnen. Reeds den volgenden dag bleek, dat dit laatste goed was gezien,

Een nieuw element in onze kampervaringen: De commandant noodigt alle Block-Oudsten en Werkchefs (Capo's) uit in de bioscoopzaal te komen, waar hun eenige belangrijke mededeelingen zouden worden gedaan. Wantrouwig als de omgang met het S.S.-gespuis ons had gemaakt, hielden wij rekening met de mogelijkheid, dat een uitmoording van het kamp op het program stond en dat bet begin daartoe wel eens zou kunnen zijn, het

23