Geschiedenis van het volk Israël

grensde macht bezaten. Onder den druk dier slaafsche afhankelijkheid verloor men elk gevoel van eigenwaarde en verviel tot grove onwetendheid en kinderlijk bijgeloof. Alleen den kasten der priesters en geleerden werd het toegestaan, den geest te verheffen door kennis en beschaving, maar de groote menigte wandelde, wat ontwikkeling betreft, in het rijk der doodschaduw en doolde als redelooze dieren langs de woeste velden van ruwheid en stompzinnigheid.

Geheel anders waren de beschouwingen door Israëls familie naar Egypte medegebracht. Zij ademden een fris-schen en gezonden geest, verhieven den mensch verre boven het ruwe dier, veredelden zijn gemoed en verleenden hem de zedelijke kracht, om de woeste hartstochten te beteugelen en de dierlijke driften te bestrijden. Deze beschouwingen berustten op het geloof aan het bestaan van een eenigen, eeuwigen en onzichtbaren God, Zijn oneindige grootheid, onbegrensde almacht en onmiddellijken invloed op de menschelijke lotgevallen. Het onwrikbaar geloof in deze waarheden, de uitvloeisels van Goddelijke openbaringen, den stamvaders dier familie, Abraham, Izak en Jakob ten deel gevallen, verhieven hen verre boven hun tijdgenooten en vormden den grondslag hunner zedelijke en godsdienstige wereldbeschouwing. Daardoor schreven zij niet, gelijk hunne Heidensche omgeving, de lotgevallen van landen, volkeren en personen aan den invloed van geheime krachten of tooverachtige wezens toe, maar aan de Goddelijke leiding, die op rechtvaardigheid en billijkheid gegrondvest is. »In de opvolging van Zijn wil ligt ’s menschen voorspoed en geluk, in de verzaking daarvan diens rampen en ongeluk. ')

*) In de geheele Rijbelsche literatuur treedt dit denkbeeld telkens op den voorgrond. In iedere gebeurtenis zien Israëls geschiedschrijvers, dichters en profeten de onmiddellijke leiding der hoogste Almacht. Zij beoogden dan ook niet zoozeer eene pragmatische geschiedenis van hun volk te leveren, als wel zijne gebeurtenissen, uit dit oogpunt beschouwd, mede te deelen. Daardoor worden in deze literatuur de