Schetsen en vertellingen

(1900), Uitkomst (1907) en De wijze kater (1917). Het persoonlijk leven van Herman Heijermans ging niet over rozen. Naast successen en erkenning: voortdurende geldzorgen. In 1918 werd het huwelijk met Maria Peers ontbonden; kort daarop trouwde Heijermans met de actrice Anna Elizabeth Henriëtte Jurgens. Uit dit huwelijk werd na een dochter in 1922 een zoon geboren die de namen Herman Samuel Falkland kreeg. Het was in hetzelfde jaar dat de door Heijermans geleide N.V. Toneelvereeniging financieel ineenstortte. Door persoonlijk de schulden op zich te nemen, wist hij een aangevraagd failissement te voorkomen. Om het hoofd boven water te kunnen houden moest hij koortsachtig aan het schrijven slaan; veel journalistiek werk. Op 22 november 1924 maakte een reeds lang slepende ziekte een eind aan zijn leven. De S.D.A.P. zorgde voor een indrukwekkende begrafenis op Zorgvliet te Amsterdam.

Het gaat in dit boek niet om Herman Heijermans maar om Samuel Falkland. Beide namen mogen dan voor een en dezelfde persoon gelden, voor Falkland had Heijermans toch echt wel een speciale pen gereserveerd. Onder deze naam leverde hij literaire journalistiek. Een eigen geluid, al wilden velen in hem aanvankelijk de voortzetter zien van de Amsterdamse novellistiek van Justus van Maurik. In zijn schetsen en vertellingen ontwikkelde Falkland een waar meesterschap; spontane krabbels met dramatische effecten, kleine intrigues en een vooral meesterlijke dialoog. Hij bediende zich daarbij van de dagelijkse spreektaal; 'het thans in de mode zijnde harlekijnspakje van straattaal’ spotte een recensent in een bespreking van de eerste bundel Schetsen. Die spreektaal maakt het werk van Falkland direct en gemakkelijk aansprekend, al is het hier en daar misschien wat geforceerd. J. van den Oude die in Het Nieuws van den dag de rubriek Onze Leestafel verzorgde, oordeelde in 1897 over de eerste falklandjes als volgt: Wat mij in Falkland’s schetsen bevalt, is hare eerlijkheid. Zij geven zich niet het air van schilderijen of aquarellen of etsen te zijn. Schetsen noemen zij zich - en zij zijn wat zij heeten/ Van den Oude had ook kritiek, maar toch. Ik wou dat Falkland geraakte tot oordeel des onderscheids, zijne stof leerde ziften, en een weinigje omgang vond met Amsterdammers die nog een behoorlijk soort van Hollandsch spreken. Die zekere bravoure, die er nu reeds schuilt in zijn werk, zou zich dan misschien gaan ontpoppen tot een meesterschap.’ Over het algemeen werd het werk van Falkland

9