Bloemlezing uit zijn werk

Toch heeft hij onverdroten doorgewerkt, zich tot het einde vermeiend in populariteit bij de proletariërs, wier gevierde rebbe hij bleef, tot de grote rampen van 1940-'45 ook aan dit hoofdstukje een einde maakten.

Een karakteristiek te geven van zijn werk is niet eenvoudig. De Hond bewoog zich op velerlei gebied. Philantropie in oude stijl heeft hij gaarne beoefend. Het initiatief tot de Joodse Invalide is daarvan een specimen. Daarnaast was hij (in functie: Hoofd van een Godsdienstschool) werkzaam als paedagoog. Zijn vaardige pen verzorgde lange (al te lange) jaargangen van de Joodse Jeugdkrant en de oorspronkelijke, pittige deeltjes van ״Betsalel, Joodse geloofsleer voor Jong Israël".

Ook horen in dit kader thuis de vele populaire toneelstukken, die hij schreef, waarin hij op - voor hem - karakteristieke wijze het traditionele Jodendom propageerde. Zij waren in bepaalde kringen zeer populair en trokken dikwijls volle zalen.

Doch meer nog dan met het geschreven woord, oefende hij invloed door het gesproken. Phenomenale betoogtrant en flitsende zeggingskracht hielden jarenlang velen geboeid. Toen Israël Querido het epos van de Jodenhoek beschreef, gold een zijner eerste bezoeken de ״Droosje ^J) van de Rebbe in de Neie Sjoel". Meesterlijk bovenal waren zijn ״hespeediem" ¹), waarin zijn dichterlijke intuïties begaafde en loutere vormen konden aannemen. Met mij zullen enkelen van mijn vrienden nog wel eens met ontroering denken aan zijn speech bij het graf van onzen onvergetelijken leraar ״Sjloume Salomons".

Zeker, De Hond was geborneerd. Zijn onstuimige ghetto-liefde dreef hem tot dwaze denkbeelden — suggereerden hem zelfs tot gevaarlijke romantiek. In Diligentia debatteerde hij eens op een ven-tersvergadering, een lans brekend voor het in-stand-houden van het instituut ״venten" — zijn betoog stavende met een poëtische ontboezeming over de schoonheid van het Amsterdamse stadsbeeld, waarin hij een voddenjood schilderde ״minche dawwend ²) naast de

II

^1 l) Predikatie. ²) Hesped = treurrede.

² ) Het middag-gebed uitsprekend.