Bloemlezing uit zijn werk

CHEILEK¹)

Deel. 't Ondankbaarste ding, dat denkbaar is. Omdat er niemand mee tevreden is, zoolang hij iemand weet, die 'n grooter heeft en dat weet hij levens-lang. Omdat 'n mensch zelf 'n deel is en geen heel. Hij is 'n stipje van de menschheid, 'n tipje van 't Leven, 'n tikje van de eeuwigheid. Maar hij voelt zich veel. Hoe komt dat? Omdat 'n mensch een heelal is. Zijn doen is oneindig, al is zijn daad 'n stukje; zijn willen is onbegrensd, al is zijn wil 'n oogenblikje; zijn zien is overal, al is zijn gezicht maar ergens. God heeft den mensch gemaakt, daarom maakt de mensch zich God. Zijn ontevredenheid is 'n heimwee naar wat hem toekomt. Hij neemt z'n deel maar aan, op voorwaarde, dat de rest voor hem bewaard wordt. Hij benijdt een ander, omdat hij zelf weer door een ander benijd wordt. Dus is ieder mensch benijdenswaard en ieders deel voor een ander 'n geheel. Deze wereld bestaat alleen maar door verdeeldheid, totdat ze een wereld ziet, waar de éénheid regeert. Dat is de wereld der heel-heid, waar geen enkel leven gebroken en niet één vreugde verstoord is, waar de smart der aarde om haar dwaasheid wordt uitgelachen; waar alle zielen eeuwig houden, wat ze op de warre wereld voor 'n wijle wilden hebben. Daar is ieder deel het Alles, daar heeft de één en de ander hetzelfde, daar is geen verlangen meer noodig, omdat er geen verkorten is. Daar houdt het wenschen op, omdat de menschen het hebben afgelegd. En waar geen wensch meer is, daar treedt de Zaligheid in. Zóóver te komen is wel een levensgang langs smarten waard. Met vreugde komt men daarheen niet ver vooruit. Begrijpt ge nu 'n Joden-leven? Verstaat ge nu 't wachtwoord cheilek? Cheilek le'oulom habbo. ') Deel aan de komende wereld, 't Dankbaarste ding, dat denkbaar is. Omdat daarmee iedere Jood tevreden is, zoolang hij niemand weet, die 't niet heeft en dat weet hij levenslang.

Cheilek. Toch weet ik een deel van deze wereld, waarmee menig man tevreden is.

II