Bloemlezing uit zijn werk

BIJ DE DOOD VAN RABBIJN J. D. WIJNKOOP ¹)

״Malligheid — briljant!"

Hiertusschen lag en lachte zijn leven. Of het somber was, of helder, zonnig of wolkig, men giste, hij schoof tusschen duim en ringvinger zijn bril één-, twee-, of driemaal op en neer, tuurde strak-scherp, of plooide zijn doorploegd gelaat tot een gullen, ongewilden, vroolijken gewonen-mensch-lach. Het kon soms schateren en na-schateren, maar nooit heeft zich iemand, van klein joggie tot groot man, door dien lach gekrenkt gevoeld. Dit reeds is, zelfs als er niets meer bijkomt, een Mozaïek-deugd.

״Och kom, malligheid" — zóó was hij op zijn kwaadst, nooit een ietsje scherper. Zóó verwierp hij de excuses van zijn te-laat-komende discipels, wanneer hij wist, dat ze handig opgezet waren. Om den leugen-verontschuldiging te ontleden, daarvoor was hij niet cynisch genoeg, daarvoor was hij te open, te echt, te zwak om zelfs den jongen den fraudant te beleedigen. Ja, Wijnkoop, ־wagen van Hol-iandsch Israël en zijn ruiterlijke ruiter, dit zwak zeg ik u na over het Graf, ge kondet niet zeer doen.

״Och kom, malligheid" — zóó verwierp hij het onaanneembare, maar eerst als hij lang genoeg aan kinderlijke domme vragen en oudeman-zeurige discussies zijn aandacht met ongemeten geduld vergeven had.

״Och, kom, malligheid" — zóó meende hij fanatieken gezond-geloovig te maken, bigotten bij God te brengen, femelende overdre-venen te nuchteren.

״Briljant" — daarboven had hij geen lof, dat was de waardeering van een goed idee, daarmede zegevierde de meening van een kleinen leerling, zelfs op die van den grooten meester.

Wijnkoop heeft nog nooit een leerling gestraft en toch was er eeuwig onverstoorbare orde in een klas van vijf- of zevenendertig kwajongens. Dat was geen bangheid, maar vereering, geen vrees,

II

¹  Libanon III, 6, pag. 45 (1 Nov. 1910). Jozef David Wijnkoop (1842—1910), Rabbijn te Amsterdam, was een groot Tenachkenner. In 1901 werd hij toegelaten als privaat-docent voor het Nieuw-Hebreeuws aan de Gemeentelijke Universiteit te Amsterdam.