Zichronot - Herinneringen

door Pauli verricht. Het archief bewaart nog anonieme propaganda-brochures voor het Christendom. Bijv. een, getiteld „Aan Israël”, die reeds in 1848 verspreid werd. De armoede schijnt door de zendelingen te zijn uitgebuit. Hoe hoog de hartstochten konden oplaaien blijkt uit een politiebericht van 10 Sept. 1858. De „huisvrouw van Emanuel Bosboom, turfvulster, die indertijd van de Joodsche tot de Christelijke godsdienst is overgegaan (is) gisteren op Rapenburg alwaar zij werkte, door de Joden met stenen geworpen”. Vrijdag 16 Juli bericht een rapport, dat onder het verrichten van de dienst in de Grote Sjoel een man, behorende tot een Engels gezelschap, een pamfletje van de Missionary Society te Londen heeft uitgedeeld. Het was Vrijdagovond. De consternatie en de daarop gevolgde vechtpartij waren begrijpelijk.

Inderdaad heeft Isaac Tobias Philips, als commissaris van de derde sectie een rol gespeeld hij dit alles. Merkwaardig is, dat bijv. het Handelsblad van Maandag 2 Augustus geen enkel bericht van de aanslag brengt. Eerst Dinsdag volgt een korte mededeling, waarin gedementeerd wordt als zoude Schwartz tot de verspreiders van de tractaatjes in de Grote Sjoel in enige relatie hebben gestaan. De Heraut brengt berichten in grote opmaak. Een typische beschouwing over dit feit vindt men nog in De Nederlandsche Jood door Louis de Leeuw (voormalig leer aar in Israël), een boekje dat — bij alle oneffenheden — vrij wat materiaal bevat over de positie der Amsterdam-sche Joden omstreeks 1850. Men zie de pagina’s 29 en volgende. Van L. de Leeuw is voorts nog te raadplegen Ben Onie taferelen uit het dagboek van een tot het Christendom, bekeerden Israëliet.

De plaats bij Multatuli: Ideen (Elsevieruitgave, 1918*), IX 72

Mogen wij zijn levensloop in korte trekken hier volgen. Samuel, in 1843 geboren, vertrok in 1863 naar Berlijn, waar hij o.m. de colleges volgde van Mommsen, Steinthal en Haupt — en waar hij bovendien Rabbijnse wetenschappen beoefende onder leiding van Rabbijn Ro-senstein. Na sedert 1867 een tijdlang leraar te zijn geweest aan de Joodse leerschool voor Middelbaar onderwijs te Frankfort vertrok hij in 1879 naar Londen, waar hij als leraar aan The Jewish College opvolger werd van de tot Rabbijn benoemde Dr Adler en waar hij tot zijn emeritaat in 1912 in functie bleef.

Hij redigeerde aldaar o.m. het driemaandelijkse tijdschrift „Pales-tine”, uitgegeven door de „Chowewei Tsion”. Zie De Joodsche Prins, 20 Maart 1913 en Nahum Sokolov: Hibbath Zion, Jeruzalem 1934, pag. 239 („Hirsch Dr, Lecturer at Jews’ College, London, was an ardent Hovev Zion all his life”).

61