Hoge hoeden, lage standaarden

BATAVIEREN EN BOTERKOEK

joods dadenleven. Toen er nog geen tentoonstellingen behoefden te worden georganiseerd en nog niet werd overwogen de laatste actief-belijdende Nederlandse jood op staatskosten op te nemen in het Rijksmuseum. Aangegaapt vooral door de goijem, die belangstelling demonstreren voor alles wat joods is ...

‘Alles wat joods is’ - had (heeft) dat nog iets te maken met het oorspronkelijke jodendom? Wij denken aan joodse humor, jodentaaltje, joods familieleven - en zijn bijna geneigd er de grote, antisemitisch geïnfecteerde Van Dale op na te slaan, terecht in zijn achtste druk als zodanig door Beem ontmaskerd.

Het enige boek, dat sociografisch verantwoord materiaal in dezen heeft verwerkt, is H. Heertje’s dissertatie over De diamantbewerkers van Amsterdam (1936). Maar we staan dan wel aan de buitenkant.

‘Onder de Israëlietische diamantbewerkers blijft na het huwelijk het ouderlijk huis het familiecentrum, dat ten minste één keer per week, soms des Vrijdagsavonds, wordt bezocht. De liefde voor de ouders, ongeacht hun hoedanigheden, is meestal groot, vooral wanneer zij op ouderen leeftijd komen. ‘Ter wille van moeder (of vader)’ wordt veel gedaan. In het bijzonder wordt dikwijls de moeder, die zoo veel mogelijk in de genoegens der kinderen deelt, met alle zorgen omringd.

Als geen ander verstaat de Joodsche diamantbewerker de kunst van gezelligheid te scheppen. De gewone familiebijeenkomsten vormen een bron van voortdurend genot.

De Joodsdhe diamantbewerkers zijn onovertrefbaar in hun humor, die aan het familie- en fabrieksleven een groote aantrekkelijkheid geeft, zelfs nog in den slechten ‘sappeltijd’ van het oogenblik.

Een van de hoogtepunten van het familieleven vormen de feestelijkheden ter eere van het huwelijk. Om hiervan een goeden indruk te kunnen geven, is het noodig, het huwelijksfeest onder de diamantbewerkers aan het einde der negentiende eeuw te schetsen en na te gaan, welke gebruiken bewaard zijn gebleven in den tegenwoordigen tijd.

Voorheen werd een huwelijk in de Jodenbuurt, ook onder arme families, zoo luisterrijk mogelijk gevierd; werd er ‘niets van gemaakt’, dan was de teleurstelling groot, ‘Kratsers’ (muzikanten), dansmeesters,

121