Hoge hoeden, lage standaarden

HOGE HOEDEN / LAGE STANDAARDEN

kellners, portiers, ‘sarwers’ (palfreniers, gekleed in een zwart laken jas of rok, met hoogen hoed, bloemen op de borst en wit katoenen handschoenen; wit glacé handschoenen was hun verboden, omdat zij anders niet te onderscheiden waren van de bruiloftsgasten), ‘opspiele-rinnen’ (vrouwen, die het vaat- en glaswerk schoonmaakten, evenals de sarwers gewoonlijk arme familieleden) en ‘schnorrers’ (bedelaars) moesten ruim met loon, fooien en giften bedacht worden. De diamantbewerkers waren in den regel wel in staat de groote kosten, aan de viering van een ‘gassene’ (huwelijk) verbonden, op te brengen en kozen de betere feestzalen uit, waarvan de meeste thans zijn verdwenen, als Plancius (Plantage Kerklaan), De Koningskroon (idem), Diligentia (Waterlooplein), Herschepping, later Amicitia genoemd (idem) of Casino (Zwanenburgerstraat).’

Dat alles was in Heertje’s dagen al historie geworden. Het had met authentiek jodendom trouwens niets meer te maken.

Evenmin als hun keuken - de ‘joodse’ keuken - dat centrale element in het oorspronkelijke echt-joodse familieleven. Er was daarvan niet zo heel veel meer over aan de uiterste grenzen van de joodse groep, waar bovendien al lang niet meer werd gedacht aan de normatieve spijswetten van weleer. Wie at er nog kosjer in Amsterdam, een stad van

80.000 joden met nauwelijks één aanvaardbaar ritueel restaurant.

In het Nederlands-joodse huiselijke leven handhaafden zich nog wel enkele resten, maar dat stelde gaandeweg zelfs folkloristisch niets meer voor.

De beschouwingen van Carolina Eitje over De traditie en het Rosj Hasjana (Nieuwjaar) -menu (Ha’ischa 1932) zijn af doende. Na enkele symbolische joodse gerechten te hebben opgesomd en in hun betekenis te hebben geanalyseerd concludeert zij:

‘Na deze opsomming van de voornaamste minhagim ( = gebruiken), bij het Rosj-Hasjanamaal behoorend, zouden we nog even de vraag willen opwerpen of deze traditie voor het tegenwoordige geslacht nog eenige waarde zou kunnen hebben. Wij vermoeden, dat het antwoord hierop in het algemeen ontkennend zal luiden, want de hier genoemde gebruiken munten noch uit door schoonheid, noch door diepte van

122