De zoon van een gazzen

op discussies ook toen mogelijk bleken. Dat was Rabbijn Simon Philip de Vries. Hij was - als Jacob de Haan - een kind van de Mediene. In de tweede helft van de vorige eeuw hadden twee Joodse broeders in het Achterhoekse een gezin gesticht op een plaats, nog geïsoleerder dan Smilde of Gorredijk, het nietige dorp Neede. Maar was het niet juist dit isolement geweest, dat van positieve invloed bleek op het handhaven van overoude waarden in een echt Joodse omgeving! In zomer en winter, in storm en regen gingen Simon Philip en zijn broer Manuel te voet naar Borculo, om daar te lernen in een van die kleine Joodse centra, die als zodanig terecht befaamd werden en bleven in de geschiedenis van het Nederlandse Jodendom. Nog werd daar de wet bestudeerd volgens oude methoden; niet door ‘ambtenaren’, maar door doodgewone ‘posjeter Jieden’, ‘balbattiem’, voor wie de niggoen van het lernen bekender melodie was dan de opera’s van de Sociëteit De Kroon in Haarlem. Na een succesvolle studie aan het Seminarium te Amsterdam (een studie, die hij om economische redenen niet geheel voltooide) werd Simon Philip de Vries in 1892 als Rabbijn te Haarlem geïnstalleerd. Hij toog aan de arbeid en begon met voor die tijd ongewone geestkracht aan opvoeding in klassiek-Joodse zin. Reeds in 1895 wordt Talmud Thora opgericht, een vereniging voor bestudering van de Heilige Leer. Hijzelf neemt de leiding, de classicus Dr. M. Wolff aanvaardt het secretariaat. Dit instituut is voor de ouderen bestemd. Daarnaast wordt het onderwijs voor de jongeren met enthousiasme aangepakt. De Vries leidde de eerste Zionistische Jeugdbeweging in Nederland, Macbi. Een vergelijking van het programma van 1891 met dat van een neutrale Joodse muziekavond van 9 april 1913 spreekt boekdelen:

PROGRAMMA

I    a. Boroeg Habboh (Psalm 118:26-29) .................. Ph. J. Scharleb.

b. Adoun ’Oulom (Hebreeuwsch liturgisch lied) M. Rosenhaupt. Koor

II    a. Adounoi molog (Psalm 93) ........................... Victor Schlesinger.

b. ’Oleinoe (Slotgebed) .................................... Herman Sitters.

Trio

iii    a. Die Sehnsucht............................................. Herm. Ehrlich.

b. Die Sch’woe-ah (De eed) .............................. „    „

Zang

iv    a. Sonate ...................................................... A. Ariosti (1775)

a. Cantabile, b. Allegro c. Air. d. Menuet

52