Rechtskundige significa

83

van den bouwer zich bewegen zonder al te zware levens-pijm Zoo een stelsel is voor mij de indeterministische schematiseering meer dan de deterministische. Doordat wij geschiedenis schrijven met logische woordentaal wordt ieder geschiedenis-verhaal al te logisch, al te deterministisch. De spontane, individueele intuïties vallen eruit verloren.

Dit alles geldt ook voor de geschiedenis der Taal. En weder: hoe zal men eene geschiedenis schrijven van de Taal, terwijl er geen taal is van de Geschiedenis? Noodig is: actieve geschiedenis-significa. Maar geschiedkundige significa,*) en over'het algemeen wijsbegeerte van de geschiedenis behooren tot de wetenschappen, die de geschiedkundige vakgeleerden verwaarloozen.¹)

Samenvatting: de mogelijkheid van een niet-contra-dictoire deterministische schematiseering der werkelijkheid, bewijst niets tegen invloed van individueele, niet-herleidbare spontaneïteit.

¹

) Prof. Dr. H. Brugmans over Otto Ehrlich: „Wie ist Gescihidhte als Wissenschaft möglicih?” in „Museum” van 1915 bldz. 145. „Het is een merkwaardig, maar zeeir verklaarbaar verschijnsel, dat de historici zidh in den regel niet a.1 te druk maken over de philosophische grondbeginselen en grondslagen van hun wetenschap. ” Voorts: Prof. Dr. J. Huizinga:    „Een [historische tegenstelling getoetst aan de Amerikaansche Geschiedenis” in „De Gids” van Juli en Aug. 1918.